1. Patogen miset va mikoplazmalarni umumiy xarakteristikasi. Mikozlar

Antigen tuzilishi. Trixofitonlarning sporolari va miseliysining polisaxaridli va proteinli antegenlari bor.
Immuniteti. Kasallanib tuzalgan hayvonlarda uzoq davom etadigan, mustahkam immunitet paydo bo’lib, hayvonlar qayta zararlanmaydilar. Kasal va kasallanib tuzalgan hayvonlar qon zardobida agglyutinin, presipitin va komplement bog’lovchi antitelolar bo’ladi. Antitelolarning maksimal titri kasallik rivojlangan vaqtida 2-3 oy saqlanib qoladi. 70-80% hayvonlarda kasallikning klinik belgilari namoyon bo’lgan davrda allergik reaksiya paydo bo’lgani kuzatilgan.
Diagnozi. Laboratoriyaga tekshirish uchun zararlangan epidermis va jun tolalari qirindisi sog’lom to’qima bilan chegara joyidan olinadi. Laboratoriyada mikroskopiya usulida tekshiriladi, natijasi gumonli bo’lsa patmaterialdan oziqa muhitga ekib, toza kultura ajratiladi, lyuminissentli analiz va biosinov qo’yiladi.
Qirindi 10% li ishqor (KON yoki NaOH) bilan 15-30 daqiqa ishlov beriladi. Ezilgan tomchi usulida preparat tayyorlanib mikroskopda ko’riladi. zararlangan soch ichida va tashqarisida qator bo’lib, tartibli joylashgan endosporolar ko’rinadi.
Patmaterialdan toza kultura ajratish uchun Saburo, suslo-agar, Chapeka oziqa muhitlaridan birortasidan foydalaniladi. Ishqor bilan ishlangan materialni ekishdan avval sentrifugalash usulida fiziologik eritma bilan yuvilishi kerak, material iflos bo’lgani uchun unga 100-200 TB/ml penisillin va streptomisin qo’shiladi.
Biosinov-dengiz cho’chqasi yoki quyonning terisi tirnalib unga patmaterial surtiladi.
Biopreparatlar. A. X. Sarkisov, S. V. Petrovich, L. I. Nikifirov, L. M. Yablochnik, 1974 kabi avtorlar kollektivi qoramol trixofitiyasini davolash va oldini olish maqsadida LTF-130 vaksinasini, otlar trixofitiyasini davolash va oldini olish uchun S-P tajriba vaksinasini yaratishdi. LTF-130 vaksinasi davolash uchun mo’shaklar orasiga ikki doz yuboriladi, oldini olish uchun esa 2 marta 10-14 kun oraliqda yuboriladi.
Mikrosporiya qo’zg’atuvchilari. Mikrosporiya (mikrosporoz, temiratki) teri va uning hosilalarining yuqumli kasalligi bo’lib, o’ta yuqumliligi bilan xarakterlanadi, klinik 3 xil shaklda namoyon bo’ladi: yuzaki, chuqur yoki follikulali, atipik. It, mushuk, cho’chqa, ot va h.k. hamda odamlar ham kasallanadi, ayniqsa yosh bolalar.
Hayvonlarda kasallik keltirib chiqaradigan asosiy qo’zg’atuvchilar:1) Microsporum equinum- otlarda; 2) M.lonosum- mushuk, it, mo’ynali va yirtqich hayvonlarda, dengiz cho’chqasi, maymunlarda; 3) M.lonosum Bodin- mushuk, it, ot, buzoq, dengiz cho’chqasi, kalamush, sichqonlarda kasallik paydo qiladi.
Morfologiyasi. Mikrosporum avlodi zamburug’lari patmaterialda shoxlangan, bo’g’inlarga bo’lingan miseliy ko’rinishida bo’ladi. U parchalanib, yumaloq bir hujayrali sporalar hosil qiladi. zararlangan soch atrofida zamburug’ sporalari qoplama hosil qiladi. Sporalar tartibsiz, mozaika shaklida joylashadi. Sporaning o’lchami 3-6 mkm.