1. Tuproq kimyosining XVIII – XIX asrlarda rivojlanishi X1X asr oxirida XX asr birinchi yarmida tuproq kimyosining rivojlanishi

V.V.Dokuchayevning asarlarida biz qora tuproqlar va boshqa tuproqlardagi organik moddalar miqdori haqidagi ma’lumotlar bilan birgalik yalpi kimyoviy tarkibi K2O, Na2O,CaO, MgO, Mn2O3, Fe2O3, Al2O3, CO2, N, P2O5, SO3 lar haqidagi juda batafsil ma’lumotlarni (uchratamiz) topamiz. NaCl, CaCO3 miqdoriga baho berilgan.

• V.V.Dokuchayevning asarlarida biz qora tuproqlar va boshqa tuproqlardagi organik moddalar miqdori haqidagi ma’lumotlar bilan birgalik yalpi kimyoviy tarkibi K2O, Na2O,CaO, MgO, Mn2O3, Fe2O3, Al2O3, CO2, N, P2O5, SO3 lar haqidagi juda batafsil ma’lumotlarni (uchratamiz) topamiz. NaCl, CaCO3 miqdoriga baho berilgan.
• O’zining yirik kashfiyotlari bilan jahon fani tarixida yorqin iz qoldirgan rus kimyogari D.I.Mendeleyev (1834-1907) ning tuproqshunoslik sohasidagi ishlari ham diqqatga sazovordir. Mendileyev professor V.V.Dokuchayev bilan eng yaqin do’st va uning maslahatchisi edi. U erkin iqtisodiy moliya a’zosi sifatida Dokuchayevga rus qora tuproqlarini tekshirishda yaqindan yordam berdi. O’z laboratoriyasida ko’plab tuproq analizlarini o’tkazdi.

D.I.Mendeleyev V.V.Dokuchayevning tabiatni qayta o’zgartirish borasidagi va universitetlarda tuproqshunoslik kafedralarini ochish haqidagi fikrlarini qo’llab quvvatladi.

• D.I.Mendeleyev V.V.Dokuchayevning tabiatni qayta o’zgartirish borasidagi va universitetlarda tuproqshunoslik kafedralarini ochish haqidagi fikrlarini qo’llab quvvatladi.
• D.I.Mendeleyev o’sha davrda keng tarqalgan «tuproq unumdorligini pasayib borish nazariyasi»ga keskin qarshi chiqdi. Bu nazariyaning asossizligini ko’plab misollarda isbotlab, yer unumdorligini oshirishning cheksiz imkoniyatlarini ko’rsatib berdi. Mendeleyev nordon tuproqlarni ohaklash kukunlashtirilgan fosforitlardan foydalanish mineral va organik o’g’itlarni birgalikda qo’llash samaradorligi haqida ko’plab yangi fikrlarni tavsiya qildi.

D.I.Mendeleyev mexanizasiya va ximizasiyalashtirish asosida dehqonchilikning intensifikasiyalashtirishning aktiv tarafdori edi. Dehqonchilikda yuqori hosilli g’o’za, qand lavlagi singari chopiq qilinadigan ekinlar ekish lozimligini alohida ta’kidladi. 

• D.I.Mendeleyev mexanizasiya va ximizasiyalashtirish asosida dehqonchilikning intensifikasiyalashtirishning aktiv tarafdori edi. Dehqonchilikda yuqori hosilli g’o’za, qand lavlagi singari chopiq qilinadigan ekinlar ekish lozimligini alohida ta’kidladi. 
• Tuproq chirindisi muammosini hal qilinishi, tuproqning singdirish qobiliyati haqidagi ta’limotning yaratilishi. V.V.Dokuchayev gumusga aylanish jarayonining bioiqlim (ekologik) sharoitning funksiyasi sifatida juda qiziqarli tahlil qilib berdi va uning tuzgan prinsplari hozirgi zamon tasavvurining asosini tashkil etadi. Gumus hosil bo’lishining qonuniyatlarini Dokuchayev qora tuproqlar genezisi va uning tarqalish chegaralarini ochishda vosita sifatida qaraydi, bunda u ikkita asosiy qoidadan kelib chiqadi: