10 gapning tuzilishiga ko‘ra turlari. Sodda gap haqida ma’lumot

Sodda kesim va murakkab (qo’shma) kesim


Bilib oling. Kesimlar tuzilishiga ko’ra ikki xil bo’ladi: sodda kesim va murakkab (qo’shma) kesim. Birgina so’z bilan ifodalangan kesim sodda kesim deyiladi: Paxta va tilladan yurt bezanadi. Alisher Navoiy – she’riyat mulkining sultoni.
Ikki va undan ortiq so’z bilan ifodalangan kesim murakkab kesim deyiladi: Ayozli kunlar sekin-sekin o’tib borayotir. Uchrashuv qiziqarli bo’ldi.
Murakkab kesim tarkibidagi so’zlardan biri yordamchi so’zlar (ko’makchi fe’l, bog’lama, nisbiy so’zlar va boshqalar)dan bo’lishi mumkin.
Sodda va murakkab kesimlar ifodalanishiga ko’ra sodda fe’l kesim va sodda ot kesim hamda murakkab fe’l kesim va murakkab ot kesimlarga bo’linadi.Masalan: 1. Dugonam tashqariga ko’z qirini tashladi. 2. Dadam kasalxonaning bosh shifokori hisoblanadi. Birinchi gapda ko’z qirini tashladi bo’lagi nima qildi? so’rog’iga javob bo’lib, murakkab (qo’shma) fe’l kesim, ikkinchi gapda esa kasalxonaning bosh shifokori hisoblanadi bo’lagi kim hisoblanadi? so’rog’iga javob bo’lib, murakkab (qo’shma) ot kesim vazifasini bajaradi.