10-Маъруза. Табиий сувларни реагентлар ёрдамида тозалаш сохасида ишлатиладиган қурилма ва ёрдамчи ускуналарнинг ишлатилиши

4.5. Оҳак эритмасини тайёрлаш ва реагент хўжалиги.
ИЭСларида сўндирилмаган оҳак қаттиқ ҳолатда вагонларда келтирилиб, махсус катта ҳажмдаги бакларда ёки темир-бетондан қурилган ҳовузларда қуруқ ёки ҳўл ҳолида сақланади. Темир-бетон ҳовузлар доира ёки тўртбурчак шаклида қурилган бўлиши мумкин. Ҳозирги шароитда оҳак эритмаси тайёрлашнинг бир неча усули мавжуд бўлиб, улар хар хил қурилмаларда амалга оширилади.
4.2-расмда оҳак эритмасини қуруқ ҳолатда сақлаш ҳамда эритма тайёрлаш схемаси кўрсатилган. Бу схемада сўндирилмаган оҳак темир-бетон ҳовузлардан (4) ёки тўғридан тўғри вагонлардан (1) кран тўсинига (3) ўрнатилган грейферли ковушлар (2) ёрдамида қабул қилувчи воронка (5) орқали оҳак сўндирувчи аппаратга (6) юборилади. Сўндирувчи аппарат тишли ҳилдирак ёрдамида ўз ўқи атрофида айланиши натижасида оҳак, унга юборилган сув билан тўла аралашади. Бу аппаратда ҳосил бўлган оҳак суспензияси оқизоқ орқали (7) оҳак эритмаси сақланадиган темир-бетон ҳовузга (15) берилади, сўндиргичдаги оҳакнинг эримай қолган қисми вагонча орқали чиқиндига қўшилади. Ҳовуз тагига ҳаво (10) ва буғ юборувчи қувурлар ўрнатилган бўлиб, бу қувурлардан ҳовузга берилган ҳаво оҳак эритмасининг тўла аралашишини таъминлайди, берилаётган буғ эса эритмани паст ҳароратда музлашдан сақлайди. Оҳак эритмаси ҳовуздан сўрғичлар (11) ёрдамида сўриб олиниб, оҳак аралаштиргич (12) га юборилади. Эритмани суюултириш унга сув юбориш (9) билан амалга оширилади. Оҳак аралаштиргичдаги керакли концентрацияли эритма сўрғич дозатор (14) ёрдамида тиндиргичларга юборилади.



4.2-расм. Реагент хўжалиги ва оҳак эритмасини тайёрлаш
қурилманинг схемаси: 1–очиқ вагон; 2–юрадиган кранли ковуш; 3– кран тўсини; 4–оҳак сақланадиган ҳовуз; 5– воронка; 6–сўндирувчи аппарат; 7–вагонча; 8–эритма сақланадиган ҳовуз; 9–сув берувчи қувур; 10–ҳаво ва буғ берувчи қувур; 11–сўрғич; 12–аралаштиргич; 13-аралаштиргич сўрғичи; 14–сўрғич дозатор; 15–темир бетонли ҳавуз.
4.3-расмда эса оҳак эритмасини тайёрловчи механизациялашган қурилманинг чизмаси берилган. Бу қурилмада вагонларда станцияга келтирилган оҳак тўғри оҳак майдалагич тегирмони (1)да майдаланиб, элеватор (2) орқали қабул қилувчи бункер (3)га юборилади. Бункердан тақсимлагич (4) орқали оҳак сўндирувчи аппаратга (5) келиб тушади ва сўндирилади. Аппаратда тайёрланган оҳак суспензияси махсус бакларга (6) сув билан ювилиб оқиб тушади. Эримай қолган қолдиқ сўндиргичдан вагонча орқали йиғилиб чиқиндига қўшилади. Оҳак суспензияси сўрғич (7) ёрдамида бакдан сўриб олиниб, оҳак эритмасининг концентрациясини тайёрловчи гидравлик аралаштиргичга (8) юборилади. Аралаштиргичда тайёрланган эритма – сўрғич – дозатор (9) ёрдамида қувур (10) орқали тиндиргичга юборилади.