10-mavzu. Raqobat va yakkahokimlik reja raqobat tushunchasi va uning usullari. Mukammal va nomukammal raqobat

3. Monopol bozorda ishlab chiqarish hajmi, narxni belgilash.
Kurno modeliga misol. Faraz qilaylik, duopolik bozorda ikkita harakat qiladi.

Duopolistlarning bozor talabi chizig’i chiziqli funktsiya orqali ifodalangan:

yoki
Bu yerda Q ikkala firmaning umumiy ishlab chiqarish hajmi:

.

Faraz qilaylik, ikkala firmaning ham chekli xarajatlari 4 ga teng .

Bu holda birinchi firmaning ikkinchi firma ishlab chiqarish hajmidan bog’liq ishlab chiqarish chizig’ini aniqlaymiz, ya’ni ni. Firma foydani maksimallashtiradi, agar u chekli daromadni chekli xarajatga tenglashtiradigan hajmda mahsulot ishlab chiqarsa.

Birinchi firmaning umumiy daromadi.

CHekli daromad - bu daromad funktsiyasidan olingan hosila bo’lgani uchun.

Endi ni ga tenglashtirib birinchi firmaning foydasini maksimallashtiradigan ishlab chiqarish hajmini topamiz:

dan.

Birinchi firmaning ishlab chiqarish chizig’i ni topamiz:

. (1)

Xuddiy shunday hisob-kitoblar orqali ikkinchi firmaning ishlab chiqarish chizig’i

. (2)

Ishlab chiqarishning muvozanat hajmlarini (1) va (2) tenglamalarni bir-biriga tenglashtirib yechib topamiz, nima uchun deganda muvozanat hajmlar birinchi va ikkinchi firmalarning ishlab chiqarish chiziqlari kesishgan nuqtaning koordinatalari va lar hisoblanadi:

, .

1. 
   ifodaga ni qo’ysak,
   

.

Demak, biz muvozanat ishlab chiqarish hajmlari quyidagicha deb aytishimiz mumkin:

Demak, ikkala firma tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi birlik va mahsulot narxi .

Umumiy foydani aniqlaymiz:

.

Birinchi firmaning foydasi quyidagiga teng:

Ikkinchi firmaning foydasi esa

ga teng.

Umumiy foyda miqdori

ga teng.Kurno chiziqlarini va qurno muvozanatini grafikda tasvirlaymiz (11.2-rasm).

Rasmda chizig’i birinchi firmaning Kurno chizig’i. chiziq ikkinchi firmaning Kurno chizig’i. Kurno chiziqlari kesishgan nuqta, Kurno muvozanatini bildiradi. Bu nuqtada har bir firma o’z raqobatchisining ishlab chiqarish hajmi berilganda o’z foydasini maksimallashtiradi.

Ikkita firma bir-biri bilan raqobatda ekanligini yuqorida faraz qilgan edik. endi faraz qilaylik, ikkala firma birgalikda kelishib harakat qilsin. Ular o’zlarining ishlab chiqarish hajmlarini umumiy foydani maksimallashtiradigan qilib tanlaydi va olingan foydani teng bo’lib olishsin.