11 Маъруза. ЮҚори сифатли қуйма қотишмалар олиш режа: Юқори сифатли қуйма чўянлар олиш



Download 22,03 Kb.
bet3/4
Sana06.06.2022
Hajmi22,03 Kb.
#641503
1   2   3   4
Bog'liq
11 (1)

Легирланган чўян олиш
Легирланган чўянни суюқлантиришнинг асосий хусу- сияти кўлланиладиган суюқлантириш усули шароитида оксидланишга турлича мойил бўлган легирловчи эле- ментларни киритишдан иборат.
Кам легирланган чўянлар вагранкалар ва электр печларда суюқлантирилади. Легирловчи элементларни икки усулда: табиий легирланган чўянлар билан шихта- лаш ва феррокотишма кўшиш.
Кам легирланган конструкцион чўянлар олишда (таркибида Сг ва М^бўлган), ЛХН1 — ЛХНЮ (1 % гача N1 ва 2,3—3,2 % гача' Сг) маркали табиий легирланган чушка ҳолидаги чўянлардан фойдаланилади.
Юқори легирланган чўянларни суюқлантиришнинг ўзига хос хусусиятлари бор, бирок ҳамма ҳолда ҳам с) юклантиришни электр печларда бажарган маъқул.
Юқори сифатли пўлат қуймалар олиш
Юкори сифатли пўлат олиш жараёни учта босқичдан иборат: пўлатни суюклантириш, унга печдан ташкарида ишлов бериш.ва термик ишлаш. Қуймадаги пўлат сифати шихтанинг сифатига боғлиқ.
Суюклантириш жараёнида пўлат сифатига оксидлаш ва тикланиш даври режимлари таъсир килади.
Пўлат сифатини яхшилашда пўлатни модификациялаш, зарарли аралашмалар микдорини камайтириш ва металлмас кўшилмаларнинг миқдори, таркиби, шакли ҳамда таксимланишига жиддий таъсир кўрсатишга имкон берадиган печдан ташқарида ишлов бериш усуллари катта имкониятлар беради. Пўлат сифатига махсус электроме- таллургия усуллари анча чуқур таъсир кўрсатади. Бу усуллар юкори сифатли пўлат қуймалар олишда кенг кўлланилади.
"Пўлатга печдан ташқарида ишлов беришнинг энг оддий усули модификациялаш ҳисобланади. Модификаци- яланган углеродли пўлат хоссаларига кўра анча тежаб- тержаб легирланган пўлатга, тежаб-тергаб легирланган модификацияланган пўлат эса кимматбаҳо ва камёб қўшимчалар билан (N1, Мо ва б.) легирланган пўлатга яқинлашади. Ишқорий ва ишқорий-ер металлари билан модификациялаш пўлатнинг сифатини анча оширади. Пўлатнинг сифатига нитрид .косил қилувчи модифика- торлар ҳам ижобий таъсир кўрсатади.


Юқори сифатли рангли қотишмалар олиш
Рангли котишмалар сифати темир углеродли қотишмалари сингари кимёвий таркиби, суюклантирилган ҳолатдаги ҳарорати на тозалиги, яъни газ ҳамда металлмас кўшилмалар ва зарарли аралашмаларнинг бўлмаслиги билан аникланади. Қотишма сифатига асосан тозалаш, шунингдек шихта таркиби, суюклантириш жараёнининг барча технологик параметрларига риоя килиш таъсир килади. Технологик жараённинг ҳар бир элементини синчиклаб бажариш оркали юкори сифатли котишмалар олинади. Улардан асосийлари куйидагилардир:
Суюклантириш печи ва шихтани тайёрлаш. Печь тошколдан металл колдиғи ва ҳоказодан тозаланади. Шихтани нам тигелга юклашга йўл кўйилмайди. Шихта бегона кўшилмалардан тозаланган, куритилган бўлиши керак; номаълум таркибли темир-терсакдан фойдала- нишга, шунингдек шихта таркибида мой, ахлат ва шунга ўхшашларни бўлишига йўл кўйилмайди. Юкори сифатли рангли котишмалар олиш учун талаб этилган таркибли куйма кўринишидаги материаллар ва кайтган металлдац фойдаланиш максадга мувофик, чунки темир-терсак ва чикиндилар котишма сифатини пасайтириб юборади.
Суюклантириш технологик режимига риоя килиш (харорат, фазалар таркиби, жараённинг давом этиши). Рангли котишмалар ўта киздиришга сезгир бўлади (котишма «керагидан ортикча сарфланиши» мумкин, бу эса сифатнинг ёмонлашишига олиб келади). Юкори ҳарорат ва узок вакт саклаб турилганда котишмалар таркибидаги газ микдори ортади. Кўп котишмалар улар суюклантириладиган атмосферага сезгир бўладилар. Шу сабабдан суюклантириш шароитларини тўғри танлаш жуда муҳим.
Қотишмани тозалаш. Тозалашнинг самаралилиги ҳакида газлар ва металлмас кўшилмаларнинг колдик микдорига караб фикр юргазиш мумкин.
Суюкланма котаётганида водороднинг пуфакчалар кўринишида ажралиб чикадиган «актив» кисми куйма- ларда ғовакликнинг ривожланишини аниклайди. Бу «актив» кисмни сифат жиҳатдан баҳолаш вакуум намуна ёрдамида бажарилади. Газ ажралиб чикиш даражаси ҳакида котган куйманинг устки юзасининг ҳолати бўйича фикр юритиш мумкин. Газ ажралиб чикиши юкори даражада жадал бўлганда юза сал кўтарилган бўлади ва ёрик жойлар ҳосил килади.
Агар «кайнаш» жараёнининг бориши ва устки газ ҳолатини кузатиш билан чекланилса, унда бу намунани ишлаб чикариш шароитларида кўллаш мумкин.
Модификаторлар танлаш. Модификациялаш котиш- . малар сифатини яхшилаш учун бажарилади. Юкори 1-||фатли исталган котишма (пўлат, чўян ёки рангли котишма) модификацияланади.
Рангли котишмаларда аралашмалар алоҳида аҳами- ятга эга бўлади. Шу билан бирга бир хил котишмаларда (|)ойдали бўлган аралашмалар бошка котишмаларда зарарли бўлиши мумкин. Масалан, алюминий котишмала- рида темир зарарли аралашма ҳисобланади; у амалда алюминийда эримайди ва ҳатто таркибда жуда кам бўлганда (<0,005 %) ҳам игнасимон шаклга эга бўлган ҳамда шунинг учун алюминий ва унинг котишмаларининг эластиклигини пасайтирадиган интерметаллид ҒеА^ аж- ралиб чикишига ёрдам беради. Қуйиладиган котишма- ларда темирни йўл кўйилган чегаравий микдори куйиш усулига боғлик.
Магний котишмаларида кўпчилик зарарли аралашма- лар каттик магнийда озгина эрийди, шунинг учун ҳам ёхуд эркин ҳолатда (Ғе, Ма, К) ажралиб чикади, ёхуд ҳатто жуда оз микдорда бўлганда донлар чегараси бўйлаб мўрт мнтерметаллид кўшилмалар (Си, N1) ҳосил килади. Бу элсментлар магнийни коррозияга турғунлигини жуда иасайтириб юборади. Шунинг учун куйиладиган котишма- ларда зарарли аралашмалар микдори чекланган бўлади: кўпи билан 0,08 % Ғе, 0,01% N1 ва 0,1 % Си.
Титан котишмалари учун жорий этиш аралашмалари (С, О2, N2, Нг) алоҳида рол ўйнайди. Улар котишма- ларнинг мустаҳкамлиги ва каттиклигини кескин оширади (0,01 % жорий этиш аралашмалари кичик концентрация .шнасида мустаҳкамликни 7—20 МПа га оширади ва эластиклигини пасайтиради, аралашмалар микдори 0,5— 0,7 % дан ортик бўлганда у ноль кийматга эга бўлади ва буминг натижасида мўртлик вужудга келади). Энг хавфлиси водород аралашмаларидир, чунки улар котиш- маларда пластинка сирпанадиган текисликларда гидрид (|)азаси ҳосил килади. Водород мўртлиги вужудга келиши- мммг олдини олиш учун водород микдори 0,01 % гача чекланади.



Download 22,03 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish