13 -bob. Qishloq xo'jaligi xaritalari

Qishloq xo'jaligining moddiy -texnik bazasi ko'rsatkichlari:
• qurilish uskunalari parkining mavjudligi va holati;
• mineral o'g'itlar, o'simliklarni kimyoviy himoya vositalari ishlab chiqarish;
• ekinlar uchun mineral va organik o'g'itlarni qo'llash.
Mamlakat oziq -ovqat xavfsizligini tavsiflovchi ko'rsatkichlar:
• qishloq xo'jaligi mahsulotlarida mamlakatlarning tashqi savdosi balansi;
• qishloq xo'jaligi mahsulotlarini import qilish;
• aholi jon boshiga don ishlab chiqarish;
• don bilan o'z-o'zini ta'minlash.
13.2. Qishloq xo'jaligini rivojlantirish shartlari xaritasi
Qishloq xo'jaligining iqtisodiy va tabiiy sharoitlari va rivojlanish omillarini xaritalash quyidagilarni o'z ichiga oladi: qishloq xo'jaligi erlarining xaritalari, tarixiy va qishloq xo'jalik xaritalari, meliorativ xaritalar (drenaj, sug'orish, sug'orish), agroiqlim sharoitlari.
Qishloq xo'jaligini rivojlantirish uchun sharoit va omillar xaritalarini tuzishda asosiy vazifa - qishloq xo'jaligi ishlab chiqarish tsiklining ishlashini o'tkazish bo'yicha dastlabki ma'lumotlarni ko'rsatish. Ma'lumki, qishloq xo'jaligi boshqa ishlab chiqarish tarmoqlariga qaraganda tabiiy sharoit va resurslarga bog'liq, shuning uchun ularning qishloq xo'jaligiga va chorvachiligiga ta'sirini kartografik baholash sohaning rivojlanishini rejalashtirish va bashorat qilish dasturiga kiritilishi kerak.
Qishloq xo'jaligi ishlarini tashkil qilishda relef, tuproq, iqlim va daryo tarmoqlari katta ahamiyatga ega. Shu munosabat bilan qishloq xo'jaligining rivojlanishi uchun tabiiy sharoitlarni ko'rsatadigan xaritalarda erlarning turlarini, iqlim sharoitini va harorat rejimini ko'rsatish maqsadga muvofiqdir. Ishlab chiqarish tabiatiga relyef hosil qiluvchi jinslarning tarkibi, tuproqda chirindi borligi, tuproq eroziyasi, noqulay tabiiy jarayonlar va hodisalar (qurg'oqchilik, sovuq, do'l) va asosiy ekinlar rivojlanishining fenologik xususiyatlari ta'sir ko'rsatadi. Iqtisodiy shartlarga quyidagilar kiradi: agrotexnik tadbirlar, shu jumladan pichan va yaylovlarni yuzaki va tubdan yaxshilash, agrotexnik tadbirlar (kimyoviy tuproq melioratsiyasi, drenaj, sug'orish, madaniy-texnik ishlar), qishloq xo'jaligi ishlarini elektrlashtirish. Bularning barchasini bitta xaritada tasvirlashning iloji yo'qligi aniq. Shuning uchun muhim masala-yuqorida tavsiflangan shartlar bilan tabiiy resurslar salohiyati deb atash mumkin bo'lgan sintetik indikatorni ishlab chiqish o'rtasida korrelyatsiya o'rnatish.
Hozirgi bosqichda Rossiyada qishloq xo'jaligi korxonalarining tashkiliy-huquqiy shakllari va dehqonchilik harakatining rivojlanishi qishloq xo'jaligining ijtimoiy-iqtisodiy omillariga bog'liq bo'lishi mumkin (bunday xaritalar Milliy atlasning uchinchi jildida keltirilgan. Rossiya).
Qishloq xo'jaligining tarixiy xaritalari hududning iqtisodiy o'tmishini tavsiflaydi. Ularni yaratish uchun xarita mavzusida xaritaga kiritiladigan davr haqida iloji boricha ko'proq ma'lumotlarni tahlil qilish va umumlashtirish zarur. Ular sxematik bo'lishi va miqdoriy ko'rsatkichlardan foydalanmasdan tuzilishi mumkin, faqat dastlabki ma'lumotlar to'liq yo'q bo'lganda va ma'lum bir mavzuni ko'rsatish zarur bo'lganda. Bu turdagi xaritalar maxsus tadqiqot usullaridan foydalanishni va nafaqat geografiya va kartografiya, balki tarixni ham bilishni talab qiladi. Tarixiy va qishloq xo'jalik xaritalarining mavzusi hududning xususiyatlariga va manbalar bergan imkoniyatlarga bog'liq. Qishloq xo'jaligining xarakterli daqiqalari uchun keng qamrovli tavsifini ko'rsatish muhim, masalan, "XX-XXI asrlar boshidagi Rossiya". yoki "SSSR qulashi arafasida". O'tmishda qishloq xo'jaligining ixtisoslashuvini ko'rsatish uchun faqat tabiiy ko'rsatkichlardan foydalanish kerak: ekin maydonlari, chorva mollari, qishloq aholisining soni.
Qishloq xo'jaligi erlari xaritalarida1 haydaladigan erlar, bo'sh erlar, ko'p yillik plantatsiyalar, pichan va yaylovlar ko'rsatilgan. Xarita yuqori sifatli fon usuli yordamida tuzilgan va erlarning tuzilishi va nisbatini tavsiflovchi kartodiagramlar bilan to'ldirilgan. Qo'shimcha diagrammada erdan foydalanuvchilar toifalari bo'yicha erlarning taqsimlanishi ko'rsatilishi mumkin.
Keng ko'lamli xaritalarni tuzishda, ekin maydonlarining sifat holatini aks ettirish maqsadida, u alohida kichik turlari bilan ko'rsatiladi: toza; toshlar bilan tiqilib qolgan; tuzlangan va tuzlangan; suv, shamol va sug'orish eroziyasiga uchragan; butalar bilan to'lib toshgan; botqoqli va botqoqli va boshqalar. Pichan maydonlari suv bosgan, quruq, botqoqli, tubdan yaxshilangan, toza, qo'pol, butali va har xil darajada o'rmonli bo'lib ko'rsatilgan.
Qishloq xo'jaligi erlarining haqiqiy holatini va ulardan foydalanishini va ularning xaritadagi tasvirini belgilash qishloq xo'jaligi tadqiqotlari asosida xaritaning miqyosida taqdim etilgan to'liqlik bilan amalga oshiriladi.
Qishloq xo'jaligi er xaritalari boshqa xaritalar uchun asosiy hisoblanadi: ekin maydonlarining joylashishi, qishloq xo'jaligini rayonlashtirish va boshqalar.
Qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishining rivojlanishi shartlari va omillari xaritalari guruhiga asosiy qishloq xo'jalik ekinlari o'sishi uchun agroklimatik sharoitlar xaritalari ham kiradi. Ular iqlim sharoitini qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishining ob'ektlari va jarayonlari bilan o'zaro ta'sirida aks ettiradi. Agroklimatik xaritalar sintetik. Ba'zi xaritalar ma'lum bir hududning agroiqlim resurslarining butun majmuasini tavsiflaydi (Transbaikaliya atlasi, 1967); boshqalar hududni ma'lum bir ekinni etishtirish uchun qulaylik darajasiga qarab rayonlashtiradilar, buning uchun birinchi navbatda issiqlik va namlik ta'minlanishi bo'yicha iqlim omillari kompleksini ishlatadilar (Oltoy o'lkasi atlasi, 1980). Alohida atlaslarda agroklimatik xaritalar qishloq xo'jaligi uchun xavfli bo'lgan iqlim hodisalarini ko'rsatadi, masalan, xavfli sovuqlar, donning quruq shamollar shikastlanishi va kuzgi ekinlarni muzlatish chastotasi xaritalari (Ukraina SSR Agroklimatik atlasi, 1964). Bu xaritalar o'simliklarning rivojlanishining asosiy bosqichlari boshlanish vaqtini ko'rsatadigan va qishloq xo'jaligi ishlarining taqvimini belgilaydigan fenologik xaritalar seriyasi bilan chambarchas bog'liq. Agroiqlim xaritalari rejalashtirish va dehqonchilikda faol ishlatiladi.
Meliorativ xaritalar ko'pincha atlas tarkibiga kirmaydi. Shubhasiz, ular qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida erlarni sug'orish yoki sug'orish muhim rol o'ynaydigan mamlakatlar uchun xosdir (Finlyandiya, Hindiston, Xitoy, AQSh, Italiya). Qoida tariqasida, meliorativ xaritalar sug'oriladigan maydonlarni maydonlar usuli bilan, kamdan -kam hollarda - boshqacha tarzda ko'rsatadi va ularga qo'shimcha xaritalar qo'shiladi, ular sug'oriladigan (qurigan) erlarning haydaladigan erlardan yoki butun maydondan foizini ko'rsatadi. kartogramma usuli.
Qishloq xo'jaligi xaritalarida tabiat va ijtimoiy-iqtisodiy sharoit bilan chambarchas bog'liq bo'lgan murakkab hududiy tizim sifatida aks etishi mamlakatimizda boshqaruvning ushbu sohasini xaritalashga tizimli yondashuv natijasidir.