13-mashg‘ulot: Hammasi yaxshi bo’ladi Grammatika: Nutq uslublаri

1.

 

Og`zaki nutq uslubi. 

 

Og`zaki  nutq,  ma‘lum  bir  modal  munosabatlarni  ifodalash  uchun  asos  bo`lsa, 

uslub  fanining  ob‘yekti  bo`ladi.  Bu  holat  –  gap  bo‘laklari  tartibining  ―buzilishi‖ 

bilan,  soda  gap,  to`liqsiz  gaplarning  bo`lishi,  dialog  nutqning  mavjudligi  bilan 

xarakterlanadi. Shunisi xarakterliki, og`zaki nutqning ba‘zi shakllari yozma nutqda 

o`z  o`rnini  topadi:  (keluvdi,  kelardi).  Og`zaki  nutq  uslubida  qisqa  hajmli 

bog`lovchisiz  qo`shma  gaplar  ko`p  ishlatiladi,  badiiy  vositalar  kam  qo`llaniladi. 

Ayniqsa,  ko`p  ma‘noli  so`zlar  ko`proq  ishtirok  etadi.  Og`zaki  nutqda  qochirma, 

piching, hazil-mutoiba, askiya uchun keng imkoniyat mavjud bo`ladi. Og`zaki nutq 

rasmiy – ish yuritish va ilmiy uslubda qo`llanilmaydi. 

 

Og`zaki so`zlashuv uslubi ikkiga ajratiladi: 

1.

 

Adabiy so`zlashuv uslubi 

2.

 

Oddiy so`zlashuv uslubi. 

 

Adabiy so`zlashuv uslubi tilning adabiy me‘yorlariga mos, tartibga solingan va 

ishlangan bo`lishi bilan xarakterlanadi. 

 

Oddiy so`zlashuv uslubida esa betakalluflik bilan erkin muomala – aloqa qilish 

xarakterli xususiyatdir. 

 

So`zlashuv uslubning quyidagi xususiyatlari bor: 

1.

 

Fonetik xususiyatlar. 

2.

 

Leksik-frazeologik xususiyatlar 

3.

 

Grammatik xususiyatlar