14-mavzu. Arxivatorlar reja

WinZIP, WinARJ va WinRAR ilovalari

WinZIP, WinARJ va WinRAR dasturlarini arxivlashning yangi avlodlari deb hisoblashimiz mumkin, chunki ular o‘zida qimmatli Windows-ilovalarini ifodalaydi. Ularning hammasi namunaviy oynali interfeysga ega (foydalanuvchiga ko‘p DOS-arxivatorlari kabi komanda simvollarini va kalitlarini eslatib turish talab qilinmaydi).

Bu arxivlovchi dasturlar to‘g‘risida umumiy tasavvur hosil qilish uchun, WinZIP (NicoMak Computing, Inc.) dasturini ko‘rib chiqish yetarli va o‘z o‘rnida u (dastur) eng yaxshi tashqi ko‘rinishga egaligi to‘g‘risida aytish mumkin. Windows 95 da u uzun nomli fayllar bilan bemalol ishlaydi, bu tizimning boy imkoniyatlari evaziga o‘rnatilgan ilovalarning integratsiyasida WinZIP nafaqat Pusk menyusidan (xuddi boshqa ilovalardagi kabi) balki arxiv fayli piktogrammasiga ikki marta bosish orqali (hammasidan ham u siqilgan shtangensirkulli kubikka o‘xshaydi), shuningdek sichqonchaning o‘ng tugmasida qalqib turuvchi fayl piktogrammasi orqali yoki WinZIP o‘rnatilganda tegishli yangi punktga qo‘shiluvchi qo‘shimcha menyu papksidan chaqirilishi mumkin.
WinZip arxivlovchi dasturning standart buyruqlarini bajarilishi:

• 
  yangi arxivni yaratish (New);
  
• 
  mavjud arxivni ochish (Open);
  
• 
  fayl (fayllarni) arxivga qushish (Add);
  
• 
  fayl (fayllarni) arxivdan o‘chirish (Delete);
  
• 
  fayl (fayllarni) arxivdan chiqarish (Extract);
  
• 
  fayllarni arxivdan chiqarmasdan ko‘rish (View);
  
• 
  arxiv butunligini tekshirish (Checkout);
  
• 
  o‘z o‘zini raspakovka qiluvchi yoki ko‘p tomli arxiv (Self-Extracting);
  
• 
  arxivni virusga tekshirish (VirusScan).
  

Arxiv fayli ichida joylashgan virus, siz uni (faylni) arxivdan ochirmagunizcha xavfli hisoblanmaydi va biror zararlangan dasturni yuklamaguncha yoki WinWord virus makrosli fayl hujjatini ishga tushirmaguningizcha uning ichidagi virus xafv tug‘dirmaydi. Ammo virus arxivda bemalol yashashi mumkin, bironta antivirus dastur uni ko‘rmaydi, modomiki ancha vaqtgacha hamma dasturlar ham arxiv ichkarisidagi ishlarga “qarab turish” imkoniyatiga ega emas edi. Zamonaviy antivirus dasturlar arxiv ichkarisida joylashgan viruslarni ham topishi mumkin.
Ommaviy formatdagi arxivlovchi (zip, arj) dasturlar ishlari bilan bugunki kunda foydalanuvchini hayron qoldirish qiyin. Siyraklashib qolgan utilita to‘plamlari dasturlarsiz ko‘rib chiqiladi, foydalanuvchiga yordamchi sifatida fayllarni arxivdan ko‘rish yoki fayl-arxiv butun fayllarini mustaqil upakovka qilish mumkin. U yerda utilitia haqida nima ham deyish mumkin – arxivlar oddiy papkalardan yaxshi emasligi evaziga Windows ning o‘zida Compressed Folders kompleksi tuzilgan.
Ammo arxivlar ham papkalarga o‘xshaydiku! Foydalanuvchilar ularning hech qanday farqi yo‘q. Kompyuterlar uchun esa arxiv - bu yuz foiz disketa yoki diskka yozish mumkin bo‘lgan, elektron pochtadan yuborish imkoniyatiga ega fayldir. U o‘zini papkalar bilan adashtirishni qa‘tiy xohlamaydi, hatto Compressed Folders yoki WinZip dasturlari mavjud bo‘lganda ham. Aniqrog‘i ular yordamida foydalanuvchi arxivni ko‘rishi mumkin, fayllarni arxivdan chiqarishi va ularni papkaga arxivlashi ham mumkin. Arxivlangan papkaning ichiga qandaydur dasturni o‘rnatib ko‘ringchi! Agar o‘rnatiluvchi to‘plam faqatgina bitta faylni egallasa muammo paydo bo‘lmaydi - arxivlovchi dastur tezlik bilan uni qattiq diskka arxivdan chiqaradi va undan keyin ishga tushiradi.
Agar kerakli “distributiv” aksariyat hollardek bitta emas bir nechta fayllardan tashkil topgan bo‘lsachi? Bu holda hech qanday Compressed Folders yordam bera olmaydi: kompyuterga o‘rnatilayotgan dasturni ishga tushirishda bitta faylni arxivdan chiqaradi va ishga tushiradi (ushbu dasturni o‘zini va uning ichida saqlanuvchilarni qoidaga binoan - setup.exe). Qolgan o‘rnatish uchun kerakli bo‘lgan fayllar esa arxivning ichida ochilmagan holda qolaveradi. Siz o‘rnatiluvchi dasturga kirishga qancha urinmang u ishlamaydi, dastur o‘rnatilmagan bo‘lib qolaveradi, ekranda esa xato dasturni ishini tugatish haqidagi xabar paydo bo‘ladi.

3.