14–mavzu: Chegaralangan leksikaning uslubiy vazifalari. Tarixiy va arxaik so‘zlarning badiiy matn tarkibidagi uslubiy vazifalari reja

1-topshiriq. A.Avloniy ijodida qo‘llangan yangi yasalmalar (okkazional so‘zlar) uslubiyatiga e'tibor bering va qanday yasalganligini tushuntiring.
1.Bu jahliston eliga va'zlar kor etmagay, faryod,
Bu sangin dillari tepkular ozor etmagay, faryod.
2. Ey, manbai adovatu maydoni kinazor,
Avloding o‘lsa jonsizu san buyuk mozor.
3.Bog‘i jinon, bizga alamzor o‘lan Vatan!
Obu havosi zahr ila ozor o‘lan Vatan!
4. Adab bobida tanho o‘zgalar lof urmasun oxir,
Hazil o‘rnig‘a badnomu haqaratdonimiz bordur.
5.Yotma millat, uxlama, bedorlashayluk,
Milliy ishlar, ishlarga, tur bel bog‘lashayluk.
2-topshiriq. “T-chizma” chiziladi va bu chizmaning birinchisida neologizmlarning yutuqlari va ikkinchisida kamchiliklari yoziladi.

Ijobiy ta’siri Salbiy ta’siri

1.Neologizmlar o‘zbek tilida so‘zlashuvchilarning barcha qatlamiga tushunarsiz bo‘ladi.
2. Ba'zi sof o‘zbekcha so‘zlar iste'moldan chiqqan

1. So‘z bilan yangi tushuncha kirib keladi.
2.O‘zbek tilida so‘zlashuvchilarda artikulyatsion baza shakllanadi.

3-topshiriq. Quyida berilgan shevaga xos so‘zlarning qanday assotsiativ, konnotativ ma'nolari mavjud?
1. Keksa dunyo, sening oppoq sochlaringni o‘paman, Sendan qator bobolarim otin surib o‘tganlar. Tuprog‘ingda uzuq-yuluq ip qoldig‘in topaman, Momolarim ip yigirib o‘rmak qurib o‘tganlar. (H.Xudoyberdiyeva) 2.Oq lachchakli dono bibilar salom, Izzatda Fotima kabilar, salom. Nabira opichlab, Yerga engashib, Yashagan bobolar - nabiylar, Salom. (O. Hojiyeva) 3.Enajon, uchayin sizga xuddi o‘q, Enajon, yo‘l qarab ko‘zlarim toldi, Go‘dagim, shaharga borolmayman yo‘q, Tog‘angning xotini qo‘zilab qoldi. (H.Xudoyberdiyeva) 4. Yonimda mehribon og‘amday turgan Chumchuqlarga chayla-teraklar, salom! (O.Hojiyeva) 5. Qiz kirganda xayolchan, sokin Betlaridan o‘pdi-yu sekin, Kennoyasi qildi ko‘z yoshi. (O.Hojiyeva)