16 маъруза Қаттиқ жисмлар физикаси Маъруза режаси Ярим ўтказгичларнинг хусусий ўтказувчанлиги

Ярим ўтказгичлар – замонавий электрониканинг асосидир

Ярим ўтказгичли диод (p-n – ўтиш)

• Бир тарафлама ўтказувчанлик хусусиятига эга: бир йўналишда ток ўтказади.
• Ўзгарувчан токдан доимий ток олишнинг содда чизмаларида ишлатилади.
• Бошқа ярим ўтказгич асбоблари, микросхемаларни яратишга асос бўлади.

Термистор

• Температура ўзгаришида ўзининг қаршилигини ўзгартирувчи ярим ўтказгич асбобидир.
• p-n- ўтишсиз ҳажмий қаршиликка эга бўлган элемент ҳисобланади.
• Температурани назорат қилиш тизимларида қўлланилади.

Фоторезистор

• Тушаётган нурланиш жадаллигига боғлиқ ўз қаршилигини ўзгартирувчи ярим ўтказгич элемнтидир.
• p-n- ўтишсиз ҳажмий қаршиликка эга бўлган элемент ҳисобланади.
• Оптик нурланишни қабул қилувчи ва илғовчи асбобларни яратишда қўлланилади.

Фотодиод

• Ёритилганликда ўз қаршилигини ўзгартиради ва ўзидан ток
• ўтказабошлайди.
• p-n- ўтишдан иборат.
• Нурланишни илғовчи ва маълумотларни қабул қилиш – узатиш тизимларини яратишда қўлланилади.
• Қуёш батареялари ва модуллари фотодиодлардан ташкил топгандир.

Светодиод – ёруғлик нури чиқарувчи диод

• Электр энергиясини ёруғликка ағдаради.
• Ўз таркибиди p-n- ўтишга эга.
• Одатдаги чўғланма лампадан фарқли ўлчамлари кичик бўлгани учун кам энергия сарфлайди, узоқ муддатли кафолати бор.
• Автомобил фараларида, светофорларда ва бошқа мақсаддаги ёруғлик чиқарувчи қурилмаларда ишлатилади.
• Хўжалик асбоблари, электрон тизимларда, алоқа воситаларида масофавий бошқаришда ишлатилади.

Ярим ўтказгичли лазер

• Ўзининг кичик ўлчамлари ва кам энергия сарфлаши билан ажралиб туради.
• Медицинада, ўлчаш асбобларида, оптик алоқа тизимлари ва лазер кўрсаткичлари ва бошқаларда ишлатилади.

Транзистор

• Транзистор – иккита р - n – ўтишдан иборат бўлган тузилма.
• Электр сигналларни кучайтиради.
• Физикавий даражада мантиқий операцияларни амалга оширади.

Микросхема

• Ярим ўтказгич диодлари, транзисторлари ва қаршиликлар мажмуасидан иборат бўлган мақсадли функцияни бажарадиган тузилмадир.
• Планар технология асосида яратилади.
• Айрим микросхемалар 55 млн транзисторлардан ташкил топади.

Эътиборингиз учун
рахмат