2. Iste'mol krediti

14-variant
1. Investitsion banklarning asosiy faoliyati passiv operatsiyalari natijasida shakllantirgan moliyaviy mablag'larini asosiy ulushini qimmatli qog‘ozlarga investitsiya qilishdan iborat bo'ladi. Mamlakatda investitsion banklar faoliyat yuritishi uchun qimmatli qog‘ozlar bozori rivojlangan va yetarli darajada investitsion muhit yaratilgan bo'lishi lozim.
Ipoteka banklari jismoniy va yuridik shaxslarga garov asosida uzoq muddatli kreditlar berish bilan shug'ullanadi Ipoteka atamasi ko'chmas mulklami garovga qo'yish natijasida vujudga keladigan moliyaviy munosabat bo'lib. uning o'ziga xos xususiyatlaridan bin garovga qo'yilgan ko'chmas mulk kredit (qarz) oluvchining tasarrufida qolishidir.


2. Iste'mol krediti 
Ist’emol (ipoteka) krediti asosan aholiga yashashi  
uchun zarur bolgan buyumlami (uy, mashina, televizor,  
muzlatgich, mebel va boshqalar) olishga beriladi. Iste’mol  
krediti pul va tovar ko‘rinishida bolishi mumkin. Pul  
ko‘rinishidagi iste’mol krediti bank muassasalari  
tomonidan jismoniy shaxslar bilan tuzilgan shartnomalar  
asosida savdo tashkilotlarining hisobiga otkazib beriladi. 
0 ‘zbekistonda keyingi yillarda iste’mol krediti  
hisoblangan ipoteka krediti juda tez sur’atlar bilan  
rivojlanib bormoqda. Ipoteka krediti iqtisodiyotning  
markazlashgan tuzumi sharoitida mayjud bolmagan. Bu  
holat o‘sha davrda nashrdan chiqqan lug‘atlarda ham  
e’tirof etilgan. Xususan, 1988 yilda mamlakatimizda  
nashrdan chiqqan O'zbekiston sovet ensiklopediyasida  
ipotekaga “Ipoteka (30m), uzoq muddatli kredit olish uchun  
ko'chmas mulk (yer, imoratlar)ni garovga qo'yish.  
Sotsialistik mamlakatlarda yo‘q.”57, deb ta’rif berilgan. Agar  
ushbu ta’rifning “sotsialistik mamlakatlarda yo‘q” degan  
jumlasiga e’tibor qaratadgan bolsak, haqiqatda ham  
markazdan rejalashtirish tuzumi sharoitida ushbu kredit  
turining amal qilmaganligining guvohi bolishimiz mumkin.
3. Pul muomilasini Tashkil qilish VA Pul massasi. 
Pul muomalasi tovar ishlab chiqarishga asoslangan har  
qanday iqtisodiyotning, jumladan bozor iqtisodiyotining  
ham asosiy elementlaridan biri hisoblanadi. Ishlab  
chiqarilayotgan mahsulot, uni ayriboshlash, taqsimlash va  
iste’mol qilish bilan bogliq jarayonlar pul ishtirokida yuz  
berib, tovar ishlab chiqarish siklining ibtidosi pul bilan  
boshlanib, uning intiqosi ham pul bilan yakunlanadi. Yoki,  
iqtisodiyotning barcha bo'glnlarida yuz berayotgan  
obyektiv iqtisodiy munosabatlar albatta pul ishtirokida  
amalga oshiriladi
Naqd pulsiz таЫадЧаг - mulkiy shaklidan qat’iy nazar  
barcha turdagi xojalik yurituvchi subyektlaming kredit  
muassasalarida hisobraqamlardagi, shuningdek, plastik  
kartochkalar va hisob-kitob cheki ko‘rinishidagi  
mablaglardan iborat.
Pul massasi - muomaladagi naqd pullar va naqd pulsiz  
oborotdagi pullaming yiglndisidir. Bugungi kunda bozor  
iqtisodiyoti sharoitida faoliyat yuritayotgan  
mamlakatlaming pul oborotida faqat banknota va tanga  
korinishda emas, balki kredit, chek va elektron yozuvlar  
koVinishida ishtirok etayapti. Shuning uchun iqtisodchilar  
ushbu pullami pul massasi deb yuritishadi. Pul massasi  
mamlakatda muhim iqtisodiy ko‘rsatkich bolib, uning  
hajmi jami ijtimoiy mahsulotning hajmi bilan muvozanatda  
(pulning aylanish tezligini inobatga olgan holda) bolishi  
zarur. 
Pul massasining miqdori va uning tarkibi Markaziy  
bank tomonidan nazorat qilinadi. Markaziy bank pul-kredit  
mstrumentlari orqali mamlakatda pul massasini oqilona  
me’yorini ta’minlaydi. 
Pul massasi tarkibi asosan ikkita komponentdan tashkil 
topadi. 
Muomaladagi naqd pullar - pul massasining yuqori  
likvidli mablaglari hisoblanib, istalgan paytda tolov  
vositasi sifatida foydalanish imkoniyatini beradi. Ushbu  
agregat muomaladagi banknot va tangalami o‘z tarkibiga  
oladi.