2-mavzu: Turizm destinatsiyalari geografiyasi faniga kirish

Kuper S., Fletcher D., Gilbert D., Shepherd R., Vanxill S.
Turistlarning ehtiyojlarini qondirish uchun shakllantirilgan xizmatlar va ob'ektlar yig'indisi.
Jahon turizm tashkiloti	Turist kamida bir kecha-kunduz o'tkazadigan makon. Uning bozordagi raqobatbardoshligini belgilovchi boshqarish tizimi, imidji va idrokini belgilovchi jismoniy va ma’muriy chegaralarga ega hudud.
Richie B., Crouch D.	Maʼmuriy chegaralari boʻlgan maʼlum hudud: mamlakat, makromintaqa (bir necha mamlakatlar toʻplami), mamlakat ichidagi viloyat yoki shtat, shahar, milliy bogʻ kabi noyob hudud
Nikitina O.A.	Turistik resurslarning yuqori kontsentratsiyasi, shuningdek zarur yordamchi va yordamchi infratuzilmaga ega bo'lgan geografik hudud
Pavlova E.N.	Muayyan turist yoki turistik talabning butun segmenti sayohat maqsadi sifatida tanlagan, barcha zarur muassasalar, tashkilotlar, joylashtirish vositalari, xizmatlar va koʻngilochar infratuzilmaga ega boʻlgan maʼlum ijtimoiy-geografik hudud
Zorin A.I.	Turli darajadagi hududiy, rekreatsion tizimlarni ifodalashda mintaqaviy loyihalash ob'ekti: mamlakat-viloyat-landshaft-markaz-korxona-marshrut

• Destinatsiya birlamchi va ikkilamchi bo‘lishi mumkin.
• Birlamchi destinatsiyaga o‘zining jalb qilish xususiyatlari bilan mijozni tashrif buyurishga chorlaydi. Bundan ko‘zda tutilgan asosiy maqsad – bu qiziqishni ma’lum yetarli uzoq vaqt oraliqda (masalan, bir haftaga) qondirishdan iborat.

• Ikkilamchi destinatsiya (yoki yo‘lda to‘xtash) birinchi destinatsiyaga borish yo‘lida to‘xtalmasa bo‘lmaydigan joyni bildiradi. Ikkilamchi destinatsiyani asosiy vazifasi turistlarni bir – ikki kunga istaklarini qondirishdan iborat.
• U bir tomondan birinchi destinatsiyaga borishda yo‘lda to‘xtash zarurati, ikkinchi tomondan turist uchun diqqatga sazovar joylarni tomosha qilish uchun bir-ikki kunlik sayr-tomoshadir. Shuning uchun ham ikkilamchi destinatsiya qisqa muddatga turistlarni ko‘proq jalb qilishi lozim.

Yana bir muhim jihatni ta’kidlash kerak. Birlamchi destinatsiya hamma vaqt ma’lum hududda joylashishi bilan xarakterlanadi (masalan, Disneylend), ikkilamchisi esa transport kommunikatsiyalariga nisbatan albatta qulay joylashgan bo‘lishi zarur.
“Turistik destinatsiya” tushunchasining yuqoridagi jihatlarini umumlashtirib, shuni ta’kidlaymizki, turistlar boradigan har bir hududni destinasiya deb atash mumkin emas. Hudud javob berishi kerak bo'lgan bir qator mezonlar mavjud:

• hudud yagona kompleksni tashkil etuvchi madaniy, jismoniy va ijtimoiy xususiyatlar to'plamiga ega bo'lishi kerak, ular turistlar tomonidan ajralib turadigan va tan olinadigan mintaqaviy o'ziga xoslikni tashkil qiladi;
• keng turdagi resurslar, mahsulot va xizmatlarga asoslangan kompleks turistik mahsulot. Hududda bir nechta diqqatga sazovor joylar bo'lishi kerak;
• hududda turizmni rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan, turistlarning joylashtirish, ovqatlanish, ko‘ngil ochish, xavfsizlik va hokazolarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondira oladigan infratuzilma bo‘lishi kerak;

• hudud turistlarning qiziqishlari va talablaridan kelib chiqqan holda o‘zining turistik obyektlarini saqlash va rivojlantirish uchun zarur resurslarga ega bo‘lishi kerak;
• turistga boradigan joyni – turoperatorlar, axborot markazlari va boshqalarni “sotib olish” imkonini beruvchi tizim bo‘lishi kerak;
• mintaqa turistlar uchun qulay transport bo'lishi kerak;
• hududda belgilangan manzilni boshqarish va targ'ib qilish uchun mas'ul bo'lgan tegishli organ (davlat yoki jamoat) bo'lishi kerak;
• hudud aholisi belgilangan mahsulotning bir qismiga aylanishi, shuningdek uni yaratish jarayoniga qo'shilishi kerak;
• turizm hududning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining ajralmas qismiga aylangan yoki shunga yo’naltirlgan bo’lishi kerak.