2 Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta‘lim vazirligi termiz davlat universiteti

1.2-jadval.
Mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanish yoʻli boʻyicha guruhlanishi¹⁶

1-bosqich Rossiya, Bolgariya davlatlari uchun xosdir. Vetnam toʻg‘ridan-toʻg‘ri xorijiy investitsiyalarni barqaror sur‘atlarda jalb etgani holda, ushbu bosqichni tark eta boshladi. Bu guruhdagi mamlakatlar xorijiy investitsiyalarni salmoqli, katta hajmda jalb eta olmayaptilar. Shu bilan birga xorijiy investitsiyalarga boʻlgan ehtiyoj yuqoriligicha qolmoqda.

2-bosqich Vengriya, Polsha, Indoneziya, Hindiston davlatlariga xos boʻlib, ular xorijiy investitsiyalarni faol jalb etishmoqda. Xorijiy investitsiyalar yordamida iqtisodiyot tarkibi oʻzgartirilmoqda

3-bosqichni Braziliya, Xitoy, Meksika davlatlari oʻzlashtirgan. Ushbu mamlakatlar toʻg‘ridan-toʻg‘ri xorijiy investitsiyalarni eksport qila boshladilar. Rossiyada MDH mamlakatlariiing kapital bozorlariga kirib borish tendentsiyasi kuzatilmoqda.

4-bosqich rivojlangan mamlakatlarga xosdir: Frantsiya, Germaniya, Italiya, Ispaniya, Buyuk Britaniya, AQSh.

5-bosqichni Kanada oʻzlashtirgan

Iqtisodiy oʻsish yoʻllari nazariyasi toʻg‘ridan-toʻg‘ri xorijiy investitsiyalar oqimi rivojlanayotgan mamlakatlar tomonidan oqilona boshqarilganda iqtisodiy rivojlanishning muhim omiliga aylanishi mumkinligini koʻrsatadi.
Shu bilan birga toʻg‘ridan-toʻg‘ri xorijiy investitsiyalarni qabul qiluvchi mamlakat iqtisodiyotiga salbiy ta‘sir oʻtkazishi ham mumkin:

• 
  milliy ishlab chiqaruvchilarga nisbatan kuchli raqobatchining kirib kelishi;
  
• 
  korxonani keyinchalik muqobil ishlab chiqarishni tugatish maqsadida yopib yuborish;
  
• 
  atrof-muhitning ifloslanishi, chunki xorijiy kapital oʻz vatanida taqiqlangan zararli ishlab chiqarishni chetga chiqarishga harakat qiladi;
  
• 
  eksportyor mamlakatda raqobatbardosh boʻlmay qolgan kapitalning kirib
  

kelishi;

• 
  erkin tadbirkorlik muhitiga zarar etkazuvchi monopol bozorning
  

oʻrnatilish xavfi;

• 
  adolatsiz raqobat muhitida ishlovchi sinalmagan kapitalni qabul qilish ehtimoli.