Susin (1945 yildan) va Jiji Sushin (1945 yildan). Radioeshittirish 1925
yildan
va telekoʻrsatuvlar 1953 yildan olib boriladi. Yaponiya radiotelevideniye
korporatsiyasi yarim hukumat tashkiloti hisoblanadi. 1925 yil tashkil etilgan.
222 xususiy aʼzoni birlashtirgan Tijorat eshittirishlar milliy assotsiatsiyasi 6900
teleradiostyani boshqaradi (1996).
Adabiyoti.
Adabiyoti qadimdan mavjud boʻlgan xalq ogʻzaki ijodi
(qoʻshiq, afsona va boshqalar) zaminida vujudga kelgan. Afsona, ertak, tarixiy
rivoyat va qoʻshiqlardan iborat "Kojiki" ("Qadimgi hodisalar yilnomasi",
sintoizmning muqaddas kitobi hisoblanadi) toʻplami ilk marta 712 yilda
tuzilgan. Bu asar yapon tilida bitilgan birinchi manba hisoblanadi. 759 yil 4516
folklor va 500 ga yaqin muallifning asarlaridan iborat yapon sheʼriyati
antologiyasi – "Manʼyosyu" ("Koʻp asrlik qoʻshiqlar toʻplami") yaratildi. 9-
asrning oʻrtalarida birinchi adabiy nasriy asar – "Taketorimonogatari"
yaratiddi. 10-asr oxiri – 11 a. boshlarida adiba Murasaki Sekibu (978–1016)
yaratgan "Gendzimonogatari" ("Shahzoda Gendzi haqida qissa") asari
Yaponiya mumtoz adabiyotining choʻqqisi boʻldi. 12–16-asrlarda
harbiy
epopeyalar yaratildi, badiiy kundaliklar keng tarqaldi, sheʼriyat antologiyalari
tuzildi. 14–15-asrlar xalq ijodiyoti va Budda rivoyatlari asosida bir .pardali
dramalar (niqob teatrlari uchun) yozildi. 16-asrdan shahar adabiyoti paydo
boʻldi. Hunarmandlar, savdo ahliga mansub shoirlarning toʻplamlari tuzildi.
17–19-asrning 60-y.larida adabiyotda demokratik gʻoyalar avj oldi. 17-asr
oxiri
- 18-asr boshlarida yirik dramaturg Takamatsu Mondzaemon samarali ijod
qildi. Matsuo Basyo (17-asr), Kobayasi Issa (18-asr oxiri – 19-asr boshi)
sheʼriyatning xokku janrida asarlar yaratdilar. 18-asr oxiri – 19-asr boshlarida
nasr yanada yuksaldi. 19-asrning oʻrtalaridan yapon adabiyotida sentimental
roman janri vujudga keldi, yevropalik mualliflarning asarlari tarjima qilina
boshlandi. Simey Ftabatey (1864-1909) "Suzuvchi bulutlar"
romani bilan
yapon adabiyotida tanqidiy realizmga asos soldi. Roka Tokutomi, Soseki
Natsume va boshqalarning asarlarida ham tanqidiy realizm gʻoyalari oʻz aksini
topdi. 20-asrning boshlaridan sheʼriyatda Yevropa sheʼriyatining taʼsiri va
romantik gʻoyalar koʻzga tashlandi. Realist yozuvchilar asarlarida ijtimoiy
tanqid asosiy oʻrin oldi. E.Zolya ijodi taʼsirida naturalizm uchun kurash
harakati boshlandi. 1930-40 yillar adabiyotida "muqaddas urush"ni yoqlovchi
apologetik gʻoya hukmron boʻddi. 2-jahon urushidan
keyingi davrda bir qancha
yapon yozuvchilari oʻz asarlarida "barqaror qadriyatlarni" izlash maqsadida
milliy adabiyotning koʻp asrlik anʼanalariga murojaat qildilar. Dzyunʼitiro
Tanidzakining "Mayda qor" (1943-48), Yasunari Kavabataning "Mingta turna"
(1951), "Eski poytaxt" (1961-62) romanlari shu toifadagi asarlar boʻlib, ularda
kuchli ichki lirizm va goʻzallikning mumtoz talqini aks etdi. Shu bilan birga
1967 yil Yukio Misimaning goʻyoki yapon madaniyatiga xos boʻlgan
jangovarlik anʼanalarni tiklashga chorlovchi trilogiyasi ("Vatanparvar",
"Xrizantema" va "Shahid boʻlgan qahramon ovozi") yaratildi. Adabiyotda
sengoxa oqimi qaror topgach, shu oqim vakillari boʻlgan
turli goyaviyestetik
yoʻnalishdagi yozuvchilar oʻz ijodlarida inson shaxsiyatini qaror toptirish
manfaatlari yoʻlida militarizm va anʼanaviylikni inkor etdilar. Shu oqim
vakillarining urush mavzuiga oid asarlari, jumladan, Syoxey Ookaning
"Daladagi olovlar" (1951), Xirosi Nomaning "Boʻshliq mintaqasi" (1952),
Shusaku Endoning "Dengiz va zahar" (1957) romanlari yaratildi. Yosie
Xottaning "Yolgʻizlik maydoni" asarida (1951)
urushdan keyingi yapon
ziyolilari haqida hikoya qilinadi. 1950- 60 yillar yapon adabiyotining mashhur
namoyandalaridan biri Yasusi Inouedir. Uning "Tempyoning cherepitsali tomi"
(1957) va "Samarqandga sayohat" (1969) tarixiy asarlari Buyuk ipak yoʻlida
amalga oshirilgan maʼnaviy muloqot va Oʻrta Osiyoning qadimiy shaharlariga
bagʻishlangan. 1960-70 yillarda ilmiy fantastika va detektiv roman janri
rivojlandi. 1960-80 yillar yapon adabiyoti realistik va modernistik gʻoyalarning
oʻzaro harakat va kurashlarida rivojlandi. Bu davrda adiblardan Gomikava
Jumpey, Isikava Takuzo, Kayko Takeshi, Oe Kenzaburo oʻz
roman va
qissalarida ijtimoiy va axloqiy muammolarni koʻtardilar. Yaponiya adabiyotida
Xirosima fojiasi mavzusi keng oʻrin oldi (Hotta Yoshiyo, Ibuse Masuji, Oda
Makoto). Kobo Abe asarlarida realizm va fantastika uygʻunlashgan holda
falsafiy masalalar bayon etildi. Yaponiyada xitoy madaniyati taʼsirida xitoy
tilida ham adabiyot rivoj topgan. 14-15-asr va 17-19-asr boshlarida yuksalgan.
Yaponiya adabiyotning yirik vakillari boʻlgan Ryunoske Akutagava, Kobo
Abe, Yasunari Kavabata (1968 yil Nobel mukofoti sohibi), Kendzaburo Oe
(1994 yil Nobel mukofoti sohibi) Murakami Haruki, B.Yosimoto kabi
yozuvchilarning asarlari jahonda mashhur.
Do'stlaringiz bilan baham: 
