2. Ризосфера микроорганизмлари асосида биопрепаратлар ишлаб чиқариш

Ризосфера микроорганизмлари комплекси асосида ўсимликлар хосилдорлигини ва тупроқ унумдорлигини оширишнинг назарий асослари

• Ризосфера микроорганизмлари комплекси асосида ўсимликлар хосилдорлигини ва тупроқ унумдорлигини оширишнинг назарий асослари
• Комплекс бактериал препаратлар таркибини шакллантиришда ризосфера микроорганизмларининг бир қатор гуруҳлари вакиллари – эркин яшовчи ва ассоциатив микроорганизмлар (Azotobacter, Bacillus, Klebsiela Azospirillum туркумларига мансуб микроорганизмларнинг) жамоасидан фойдаланилади. Ҳозирги вақтда икки, уч ва тўрт компонентли микроб препаратлари истиқболли деб топилган бўлиб, уларнинг таркибига туганак бактериялар, ризобактериялар, микориза замбуруғлари билан бир қаторда биологик фаол моддалар ҳам киритилганлиги маълум

• Уруғларни инокуялция қилиш учун юқори даражада азот тўплаш, ташқи муҳит омиллари ҳамда бошқа турдаги микрофлора билан бўладиган рақобатга чидамлилиги бўйича танлаб олинган микроорганизмлар
• аралашмаси билан ишлов бериш ўсимликлар ризосфераси ва филлосферасида якка култураларга нисбатан азотни кўпроқ ўзлаштириш имконини беради

Фитостимуляция механизмлари. Ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишини стимуллашнинг асосий механизмларидан бири ўсимликлар ва айрим ризобактериялар томонидан ишлаб чиқариладиган фитогормонлар ҳисобланади. PGP бактериялари илдиз атрофида яшаб, ауксин, гиббереллин ва цитокинин каби гормонларни синтезлаши ѐки ўсимликлар томонидан ҳосил қилинадиган этилен фитогормони миқдорини назорат қилиши ҳисобига ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишини жадаллаштиришда иштирок этади. Илдиз тизимининг ҳажми ва узунлиги ўсимликларнинг тупроқдан озуқа моддаларини сўриб олишига таъсир этса, аксинча илдиз тизимининг ўсиши ва шаклланишида озуқа моддаларининг ўзлаштирилишига муҳим таъсир ўтказади

• Фитостимуляция механизмлари. Ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишини стимуллашнинг асосий механизмларидан бири ўсимликлар ва айрим ризобактериялар томонидан ишлаб чиқариладиган фитогормонлар ҳисобланади. PGP бактериялари илдиз атрофида яшаб, ауксин, гиббереллин ва цитокинин каби гормонларни синтезлаши ѐки ўсимликлар томонидан ҳосил қилинадиган этилен фитогормони миқдорини назорат қилиши ҳисобига ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишини жадаллаштиришда иштирок этади. Илдиз тизимининг ҳажми ва узунлиги ўсимликларнинг тупроқдан озуқа моддаларини сўриб олишига таъсир этса, аксинча илдиз тизимининг ўсиши ва шаклланишида озуқа моддаларининг ўзлаштирилишига муҳим таъсир ўтказади

• Индолил сирка кислотаси (ИСК) ўсимликларнинг асосий фитогормони бўлиб, илдизнинг ўсиши ва шаклланишини (масалан, ѐн илдизнинг ҳосил бўлиши, илдизда ўтказувчи тўқиманинг шаклланиши, илдиз тукчаларининг жойлашиши) тезлаштиради

• Цитокинин ўсимлик ҳужайралари бўлинишини стимуллаб, бирламчи илдиз ҳосил бўлишини тўхтатиб, ѐн илдизнинг ҳосил бўлиши ва илдиз тукчаларининг шаклланишига ѐрдам беради [204; 2532-б.; 186; 40-б.]. Ушбу фитогормон Arthrobacter, Azospirillum, Pseudomonas ва Paenibacilus PGP
• ризобактериялари томонидан синтез қилинса-да, унинг ўсимликлар ўсишидаги иштироки тўлиқ ўрганилмаган

• Этилен ҳам асосий фитогормонлардан бири бўлиб, ўсимликнинг ўсиши ва ривожланишида концентрациясига боғлиқ равишда унга турлича таъсир кўрсатади [178; 176-б.]. Этилен ассоциатив микроблар билан ўзаро таъсир вақтида тизимли қаршиликни индуцирлашда, бирмунча юқори концентрацияда эса ўсимликларда касаллик қўзғатувчи инфекцияга қарши жавоб реакциясида иштирок этади