3-bob. Investitsiyalarni baholash usullari

4. Investitsiyalarni baholash usullaridan foydalanish amaliyoti

• Amaliyotda qo‘llaniladigan usullarning kamchiliklari, nazariy afzalliklari va asosiy xususiyatlarini o‘rgangach, bu usullar aslida kompaniyalar tomonidan qay darajada qo‘llanilishini ko‘rib chiqish maqsadga muvofiq.
• So‘nggi 30 yil mobaynida investitsiyaviy baholash usullaridan amaliy foydalanish bo‘yicha ko‘plab tadqiqotlar o‘tkazildi.

Ba’zi kompaniyalar NPV usulidan foydalanishi va bu farovonlikni maksimallashtirish bilan qanday bog‘liq ekanligini o‘zlarining yillik hisobotlarida ma’lum qiladi. Dvigatellar va elektr energetikasi tizimlari ishlab chiqaruvchi “Rolls-Royce plcˮ kompaniyasi hisobotida quyidagini ma’lum qilgan: “Guruh investitsiya loyihalari aksiyadorlar uchun qiymat yaratishiga ishonch hosil qilish maqsadida ularning barchasini risk va kelgusi pul oqimlari bo‘yicha qat’iy tekshiruvdan o‘tkazadi”. Hisobotda, shuningdek, guruh tomonidan investitsiya qarorlarini baholash uchun diskontlangan pul oqimlari tahlili qo‘llanilganligi haqida xabar beriladi.
Vaqt o‘tishi bilan yirik kompaniyalar o‘rtasida NPV va IRRning mashhurligi o‘sib bormoqda. Payk, shuningdek, Payk va Vulf tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotlar barcha to‘rt usul ommaviyligi o‘sayotganidan darak bersa-da, aynan diskontlash usuli, xususan, NPV juda keng tarqaldi. Aftidan, barcha yoki deyarli barcha yirik kompaniyalar investitsiya qarorlarining aksariyatini qabul qilishda diskontlash usuldan foydalanadi. Aksincha, Makintayr va Kultxerst tomonidan o‘rganilgan o‘rta va kichik firmalarning faqat 44% i diskontlash usulini qo‘llagan.
PBP ning davomiy mashhurligi o‘nlab yillar davomida moliyachi olimlarni hayratga soldi. Ko‘rib chiqqanimizdek, bu usul jiddiy nazariy kamchiliklarga ega. Ularning orasida eng muhimi, ehtimol, bu farovonlikni maksimallashtirish maqsadini inkor etishi bo‘lsa kerak. Ushbu kamchiliklarga qaramay, bu usul Angliyada ham katta, ham kichik kompaniyalar tomonidan keng qo‘llaniladi. Makintayr va Kaultxerst tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotda faqat bitta investitsiyaviy baholash usulidan foydalanuvchi kichik va o‘rta 68 ta kompaniyadan 50 tasi (74%) uchun bunday usul PBP bo‘lgan. Qolaversa, u yirik kompaniyalar orasida ham juda ommaviylashgan.

Xalqaro tajriba

AQSHda so‘rovnoma shaklida o‘tkazilgan tadqiqotlar u yerda ham Buyuk Britaniyadagi kabi investitsiyaviy baholash usullaridan foydalanilayotganligini ko‘rsatadi .

AQSHda diskontlash usulidan foydalanish ko‘lami Britaniyaga qaraganda keng, biroq Buyuk Britaniya firmalaridan farqli ravishda Amerika kompaniyalari orasida IRR dan ko‘ra NPV usuli ko‘proq ommalashgan.

E’tiboringiz uchun
rahmat!