3-мавзу. Ижтимоий-иқтисодий тизимлар ва мулкчилик муносабатлари

Mulkiy munosabatlar – bu insonlarni moddiy va nomoddiy boyliklarni yaratilishi va o’zlashtirilishi jarayonida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir.
3. Мулкчилик муносабатларининг моҳияти ва иқтисодий мазмуни. Мулк объектлари ва субъектлари
Mulk deb, insonlarni
o’zlashtirishlari natijasida yaratilgan moddiy va nomoddiy ne’matlarga aytiladi
Jismoniy mehnatlari bilan
Aqliy mehnatlari bilan
tabiiy boyliklarni

• мулкнинг эгаси қўлида сақланиб туришини билдиради ва яратилган моддий бойликларни ўзлаштиришнинг ижтимоий шаклини ифодалайди

Эгалик қилиш

• бу мол-мулкнинг иқтисодий фаолиятда ишлатилиши ёки ижтимоий ҳаётда қўлланилишидир.

Фойдаланиш

• у мол-мулкни даромад олиш учун ёки шахсий эҳтиёжни қондириш учун ишлатилишини билдиради.

Ўзлаштириш

• бу мол-мулк тақдирининг мустақил ҳал қилинишидир.

Тасарруф этиш

• Amerika iqtisodchisi Berkli Xill ta’riflaganidek,

hattoki yovvoyi olmani qoqish ham quyidagi
4 omilning birlashishini talab etadi:

• Daraxt

(ishlab
chiqarish
vositasi)

• Kaltak

(kapital)

• Kaltakni

xarakatga
keltiruvchi
kuch(ishchi
kuchi) 

• Olma hosilini

sotishga
tayyorlashni
tashkil etuvchi
shaxs
(tadbirkor).

Mulkchilik ob’ekti – bu mulkning o’zi bo’lib, qishloq xo’jaligida unga yer, mashina va mexanizmlar, transport vositalari, binolar, inshootlar, asbob-uskunalar, ko’p yillik daraxtlar, chorva ҳayvonlari, naqd va naqd bo’lmagan pul mablag’lari, barcha yetishtirilgan maҳsulotlar kiradi
.