3-мавзу статистик маълумотларни жадвал ва графикларда тасвирлаш

3.2.-расм.Қутбли координата тизими

Масштаб (миқёс) - бу рақамли кўрсаткичларнинг графикда акс эттирилган ўлчамидир. У статистик графикларда рақамлар билан ифодаланган кўрсаткичларни график майдонда тасвирий нисбатларга айлантиради.

График масштабини белгилашда шкала муҳим аҳамиятга эга. Шкала деганда аниқ рақамлар каби ўқилиши мумкин бўлган, нуқталар билан ажратилган чизиқ тушунилади. Шкала қуйидаги уч унсурдан иборат: шкала таянчи, шкала рақамлари, шкала нуқталар (3-расм).

Shkala
nuqtalari

Shkala
tayanchi

-2 -1 0 1 2

Shkala raqamlari

Шкала таянчи тўри ва эгри чизиқли (ёйсимон, айланасимон) бўлиши мумкин. Шкаладаги оралиқлар (нуқталар орасидаги масофа) тенг ёки тенг бўлмаган ҳолда бўлиши мумкин. Агар шкала оралиқлари тенг бўлса, бундай шкала тенг ўлчовли шкала деб, агар оралиқлар тенг бўлмаса тенг бўлмаган ўлчовли шкала дейилади.

Графикнинг охирги унсури – бу график талқинидир (експликация). Бу унсур графикнинг моҳиятини, мазмунини сўз билан ифодаланишини таъминлайди.
График талқини график номини, масштаб шкаласидаги ёзувларни, графикнинг баъзи бир қисмларига изоҳларни акс эттирувчи унсурдир. График талқиниқисқа ва тушунарли бўлиши лозим.
Графикларни тасвирлашда кўрсаткичлар, ёзувлар, шартли белгилар кам бўлиши, қисқа ифодаланиши уларни тушунишни, таҳлил қилишни осонлаштиради.

3. 
   Сифат белгига эга бўлган маълумотларни графикда тасвирлаш^*
   

Жоурнал оф Cоммуниcатион Дисордерс (Ўзаро муносабат нуқсонлари журнали)да чоп этилган (1995 йил март) афазия тадқиқотини кўриб чиқайлик. Афазия бу озаки ёки ёзма тилни тушуниш ёки ундан фойдаланиш қобилиятининг ёмонлашувидир. Тадқиқотчилар томонидан афазиянинг 3 тури аниқланган: Брока, наслдан наслга ўтувчи ва аномик. Тадқиқотчилар афазиянинг бир тури бошқаларидан кўра кўроқ учрашини, агар шундай бўлса, қай даражада кўпроқ учрашини аниқлашни ҳохлашади. Шу мақсадда улар 22 нафар афазияга чалинган ўсмирлардан афазия тури тўрисидаги маълумотларни тўплашди. 2.1-жадвал танлама тўпламдаги ҳар бир ташхис қўйилган афазия билан чалинганлар учун афазиянинг турини кўрсатади.
Ушбу тадқиқотда бизни қизиқтираётган миқдор – афазиянинг тури бу табиатан сифатий маълумотлардир. Сифатий маълумотлар табиатда санаб бўлмайдиган маълумотлардир, шунинг учун сифат ўзгарувчининг қиймати синфлар деб номланувчи категорияларга бўлиниши мумкин. Афазиянинг учраши мумкин бўлган турлари - Брока, наслдан наслга ўтувчи ва аномик, ушбу сифат маълумот учун синфларни ак эттиради. Биз бу каби маълумотларни икки усулда жамлашимиз мумкин: (1) синф частотасини, яни маълумотлар қаторидаги ҳар бир синфга кирувчи кузатувлар сонини ҳисоблаш орқали ёки (2) ҳар бир синфга кирувчи кузатувлар жами сонининг улушини, яъни синф нисбий частотасини ҳисоблаш орқали.