4. 1psi 21guruh talabasi Mehriddinova Marjonaning umumiy psixologiya fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Ilmiy qobiliyat abstrakt, evristik fikrlashning yuksak rivojlangan bo'lishini, og‘zaki mantiqiy xotirani, qat’iyat va sabr-toqatni talab qiladi. Bu qobiliyatga quyidagi mayda qobiliyatlar kiradi: fizik, matematik qobiliyat, ximiya, filosofiya, tarix, biologiya fanlariga nisbatan bo'lgan qobiliyatlar. Badiiy qobiliyat sensor obrazli fikrlashning alohida rivojlangan bo‘limini, o'tkir emotsional ta sirchanlik va reaktivlikni talab qiladi. Bu qobiliyatga tasvirlash musiqaviy, artistik va adabiy qobiliyatlar kiradi. Amaliy qobiliyat praktik aqlning yuksak darajada rivojlanganligini, fahmfarosatning kuchliligi, iroda va yetnk kirishuvchanlikni o‘z ichiga oladi. Amaliy qobiliyatga konstruktiv-texnikaviy qobiliyat boshqaruvchanlik qobilivati, shu jumladan tashkilotchilik va boshqalar kiradi.

Rus olimi I.P.Pavlov o z ta’limotida “badiiy”, “fikrlovchi”, “o‘rta” tiplarga ajratilgan shaxslaming ana shu uchta tipdan bittasiga taalluqli ekanligini tavsiflab beradi. Muallif ushbu tipologiyani yaratishda oliy nerv faoliyatming birinchi va ikkinchi signal tizimidan iboratligi to‘g‘risidagi ta’limotga asoslanadi. Birinchi signallar tizimi obrazlar, emotsiyalardan va ikkinchi signallar tizimi esa obrazlar haqida so'zlar orqali signal berishdan lboratdir. Ikkinchi signal tizimi I.P.Pavlov tomonidan “signallarning signali’’ deb nomlangan edi. Ushbu tipologiyani osonroq qilib quyidagicha tushuntirish mumkin: 1) shaxs faoliyatida birinchi signallar tizimining signallan nisbatan ustunlik qilsa, bu inson “badiiy” tipga taaluqlidir; 2) mabodo “signallaming signali” nisbatan ustuvor bo‘lsa, bu shaxs “fikrlovchi” tipga mansubdir; 3) agarda har lkkala signallar aralashib ketgan bo'lsa (birortasining ustunligi sezilmasa) bu inson “aralash” tipga mansub odamdir

Tipologiyaning o‘ziga xos tomonlari qisqacha ifodalanganda yoki tavsif qilinganidaquvidagjlar namoyon bo'ladi: 1. “Badiiy tip” uchun bevosita u taassurotlar jonli tasawur, yorqin idrok, histuyg‘ular (emotsiyalar) natijasida vujudga keladigan obrazlaming yorqinligi xosdir. 2.“Fikrlovchi tip” uchun mavhumlaming, mantiqiy tizimlarning, nazariy mulohazalarning, metodologik muammolaming ustunligi muvofiqdir.