4-Ma’ruza Mavzu: Harorat datchiklari. Rezistiv datchiklar, kontaktli va tenzometrik datchiklar. Reja

Spektral nisbatli (rangli) pirometrlar
Rangli yoki spektral pirometrlar qizdirilgan jismning nurlanish spektridagi energiyaning nisbiy taqsimlanishi bo’yicha temperaturani o’lchashga mo’ljallangan. Temperatura cho’g’langan jismning spektrida tanlangan ikki soha, masalan, ko’k sohalardagi ravshanliklar nisbatidan aniqlanadi. Agar cho’g’langan jismning nurlanish spektrida λ₁ va λ₂ to’lqin uzunligidagi ikkita monoxromatik nurlanish (qizil va ko’k sohada) tanlansa, temperatura o’zgarishi bilan bu nurlanishlar ravshanliklarining nisbati ham o’zgaradi. Qora bo’lmagan jism uchun ravshanliklar nisbati quyidagi ifoda bilan xarakterlanadi:
R_{q ,} (8.7)
bunda va — λ₁ va λ₂ to’lqin uzunliklarining nurlanish qobiliyati koeffitsiyenti; R_q — qora jism uchun λ₁ va λ₂ to’lqin uzunliklari ravshanligi nisbati.
Fotoelementli rangli pirometrning prinsipial sxemasi 8.3- rasmda ko’rsatilgan. O’lchanayotgan jismdan chiqqan nurla­nish ob’yektiv 1 orqali o’tib, fotoelement 3 ga tushadi. Fo­toelement oldida qizil va ko’k fil’trli aylanuvchi disksimon obtyurator 2 o’rnatilgan. Fotoelement goh qizil, goh ko’k ranglar bilan yoritiladi va shunga ko’ra tegishli impul’slar chiqaradi. Bu impul’slar elektron kuchaytirgich 4 bilan kuchaytirilib, logarifmlovchi qurilma 5 orqali o’zgarmas tokka aylanadi. Bu tok temperatura birliklarida darajalangan o’lchash asbobi 6 bilan qayd qilinadi.



8.3- rasm. Fotoelementli rangli pirometrning prinsipial sxemasi.

Pirometrning o’lchash chegarasi 1400°S dan 2800°S gacha. Asosiy xato miqdori o’lchash yuqorigi chegarasining + 1% idan oshmaydi.

Hozirgi vaqtda haqiqiy temperatura pirometri PIT-1 deb ataladigan pirometrlar keng yoyilmoqda. Ular spektral nisbatli pirometrdan iborat bo’lib, xotirasida saqlanadigan axborot asosida hisoblanadigan tuzatishni avtomatik kiritadi. Pirometr 800— 2000°S o’lchash diapazoniga mo’ljallangan. Haqiqiy temperaturani o’lchash xatoligi ±1% dan oshmaydi.