4-ma’ruza Titish, tozalash va aralashtirish jarayonlari samaradorligini nazorat qilish

k-komponent uchun aralashtirish to‘laligi
(1.19)
yoki
(1.20)
R_i – i komponentning retseptdagi ulushi
W_i – i komponentning amaldagi ulushi
S – aralashtirish to‘laligi
Texnologik jarayonlar ketma-ketligida tolalarga ishlov berilganda ularning xossalari bilan nuqson va iflosliklari o‘zgaradi. Uster Texnologiest firmasi texnologik jarayonlarda tolalarni qayta ishlaganda ularning ayrim sifat ko‘rsatkichlarini o‘zgarishi to‘g‘risidagi ma’lumotlari quyidagi 1.14, 1.15 va
1.16-jadvallarda keltirilgan [10,11].
1.14-jadval
Qayta tarash yigirish usulida tolalarni qayta ishlaganda ularning ayrim sifat ko‘rsatkichlarining o‘zgarishi

№	Ko‘rsatkichlar nomi	Tolali mahsulotlar turi
		toy	tarash piltasi	xolstcha	qayta tarash piltasi, piltalash piltasi, pilik	ip
1.	1gdagi tugunaklar soni	200	67	67	30
2.	1gdagi nuqsonlar soni (>0,5mm)	45	4	4	0,8	0,2
3.	Kalta tolalar miqdori, % (12,7mm gacha)	7.5	9	8,5	4,5	4,5
4.	Tolaning o‘rtacha chiziqiy zichligi, mteks	156	157	157	160	160
5.	Pishib yetilmagan tolalar miqdori, %	6,7	7,4	7,2	5,6	5,6

1.15-jadval

Karda yigirish sistemasining halqali usulda tolalarni qayta ishlaganda ularning ayrim sifat ko‘rsatkichlarining o‘zgarishi

№	Ko‘rsatkichlar nomi	Tolali mahsulotlar turi
		toy	tarashdagi tushalma	tarash piltasi	piltalash piltasi	ip
1.	1gdagi tugunaklar soni	260	400	90	90
2.	1gdagi nuqsonlar soni (>0,5mm)	65	45	5	5	1
3.	Kalta tolalar miqdori, % (12,7mm gacha)	23	27	22	22	22
4.	Tolaning o‘rtacha chiziqiy zichligi, mteks	162	158	162	162	162
5.	Pishib yetilmagan tolalar miqdori, %	7,0	7,7	7,5	7,5	7,5

Tolalardagi nuqson va iflosliklar soni hamda sifati uning yigiruvchanligi bilan toladan ip chiqish va texnologik jarayonlarning barqarorligiga ta’sir etadi

1.16-jadval

Karda yigirish sistemasining pevmomexanik yigirish usulda tolalarni qayta ishlaganda ularning ayrim sifat ko‘rsatkichlarining o‘zgarishi

№	Ko‘rsatkichlar nomi	Tolali mahsulotlar turi
		toy	tarashdagi tushalma	tarash piltasi	piltalash piltasi	ip
1.	1gdagi tugunaklar soni	270	400	90	90
2.	1gdagi nuqsonlar soni (>0,5mm)	90	50	10	10	0,26
3.	Kalta tolalar miqdori, % (12,7mm gacha)	25	28	28	28
4.	Tolaning o‘rtacha chiziqiy zichligi, mteks	162	158	165	165
5.	Pishib yetilmagan tolalar miqdori, %	7,0	7,7	7,5	7,5

Uster Texnologiest firmasi paxta tolasidan boshlab matogacha tola xossalarining bir biriga bog‘likligi to‘g‘risidagi ma’lumotlari quyidagi

1.17-jadvalda keltirilgan [3].
1.17-jadval
Tola xususiyatlarini paxta tolasidan boshlab matogacha
bo‘lgan jarayonlarga tasiri

Ko‘rsatkichlar nomi		tola xususiyatlari
		Chiziqiy zichligi	Pishib yetilmaganlik	Uzunlik	Kalta tolalar miqdori	Solishtirma uzish kuchi	Rangi	nuqsonlar miqdori	Tuginaklar miqdori
Texnologik jarayonlarda	Tozalash samaradorligi	■	■	■	■	■		■	■
	Iflosliklar miqdori	■	■	■				■
	Uzilishlar		■	■	■			■
Ipning xususiyatlari	Chiziqiy zichligi bo‘yicha notekslik	■	■	■	■
	Ipdagi nuqsonlar soni		■	■	■			■	■
	Tukdorlik				■
	Uzilishdagi pishiqlik	■	■	■	■	■		■	■
	Uzayish	■	■	■	■	■
Matoning xususiyatlari	Tashqi ko’rinishi		■	■	■		■	■	■
	Bo’yaluvchanligi	■	■				■	■	■
	Uzilishdagi pishiqlik	■	■	■	■	■		■	■
	Uzayish					■

Tayanch iboralar:
Komponent, doimiy nazorat, davriy nazorat, aralashtirish notekisligi, qurama, stavka-bu titish-tozalash agregatidagi ta’minlovchi aralashtiruvchi mashinalari oldiga qo‘yilgan paxta toylaridir, chiqindilarni ajralishi, chiqindilarni ajralish sifat ko‘rsatkichi, tozalash samaradorligi, titilganlik darajasi.


Nazorat savollari:
1.Yigirish korxonasida nazoratning uslublari.
2.Mahsulotning xossalari va tuzilishining o‘zgarish xarakteriga bog‘liq bo‘lgan notekisligi.
3. Titish-tozalash sexida texnologik jarayon qanday nazorat qilinadi.
4. Chiqindilarni yig‘ish va saralashni nazorat qilishni tushuntirib bering.
5. Piltaning chiziqiy zichligi va notekisligi qanday aniqlanadi.
6. Qayta ishlaganda tolaning sifat ko‘rsatkichlarining qanday o‘zgaradi.
7. Paxta tolasidan boshlab matogacha bo‘lgan jarayonlarga ttolaning qanday xossalariga ta’sir qiladi?