|
Ya’rimo’tkazgichli tenzodatchik
O’lchov diapazoni
|
0,1 .. 40,000 με
|
0.001 .. 3000 με
|
Tenzosezgirligi
|
2,0 .. 4,5
|
50 .. 200
|
Qarshilik
|
120, 350, 600, .. , 5000
|
1000 .. 5000
|
Rezistorning chidamliligi
|
0.1% .. 0.2%
|
1% .. 2%
|
O’lchami
|
0.4 .. 150 (standart 3 ..6)
|
1 .. 5
|
Tenzometrik balkali dinamometr (4.2-rasm) da ko'rsatilganidek, tenzoqarshiliklar kuchni o'lchash uchun ishlatilishi mumkin. Bu yerda qo'llaniladigan kuch konsol balkani biroz buradi. O'lchov uchun tayanch balkaga o'rnatilgan to'rtta kuchlanish o'lchagich ishlatiladi: ikkitasi yuqori yuzada va ikkitasi pastda. Datchiklar to'liq ko'prikli sxemada yoqiladi. Ushbu sxema sezgirlik va chiziqlilikni maksimal darajada oshiradi va birinchi yondashuv sifatida, individual rezistorlarning harorat o'zgarishi uchun kompensatsiyani ta'minlaydi.
4 .2-rasm.Tenzometrik balkali dinamometr
D eformatsiya o'lchagichlar past qarshilikli qurilmalardir; shuning uchun ular qabul qilinadigan chiqish kuchlanish darajasini ishlab chiqarish uchun muhim quvvatini talab qiladi. Oddiy ko'prikli kuchlanish o'lchagichi (odatda) 350om qarshilikka ega va har bir volt kuchlanish uchun to'liq shkalada millivoltlarda ifodalangan sezgirlikka ega. 4.3-rasmda to'rtta deformatsiya o'lchagichdan tashkil topgan yuk elementi (dinamometr) ko'rsatilgan.
4.3-rasm.To’rtta deformatsiya o’lchagichli dinamometr
O’lchash asboblarini tarirovka qilib, tajriba yo’li bilan R=f(P) boglanish aniqlangach, sinovlar vaqtida katta chegarada o’zgara oladigan R kuchni ham aniklash mumkin. Tenzodatchiklarning xarakteristikasi (4.1-rasm) chizig‘iy bo’ladi, shuning uchun ularning sezgirligi amalda o‘zgarmaydi. Tenzoqarshilklarning o‘lchamlari: uzunligi 2,5 dan 150 mm gacha, eni 3 dan 60 mm gacha bo‘ladi. Tenzodatchiklarning qarshiligi ko‘pincha 100—200 Om ni tashkil etadi. Tenzometrik datchiklarning kamchiliklari jumlasiga temperaturaning qarshilik miqdoriga ta’siri va nisbatan past sezgirligini kiritish mumkin.
4.1-rasm. Tenzodatchiklarning xarakteristikasi
T еnzоmеtrlаrning mаtеriаllаri sifаtidа o’tkаzgichlаr S sim yoki plyonkа ko’rinishidа vа yarim o’tkаzgichlаr ishlаtilishi mumkin. Yarim o’tkаzgichli Tеnzоmеtrlаr krеmniydаn tаyyorlаnаdi. Ulаr 4.2-rasmda keltirilgan shаrtli bеlgi yordаmidа ko’rsаtilаdi.
4.2-rasm.Tenzometrik datchikni shartli belgisi
Tеnzоdаtchikning ishlаsh prinspi quyidаgi grаfik yordаmidа izоhlаsh mumkin.
4.3- rаsm. Yarim o’tkаzgich tеnzоrеzistоrning xаrаktеristikаsi.
n - “n” tipidаgi аyrim o’tkаzgich uchun
p - “p” tipidаgi аyrim o’tkаzgich uchun.
Bu grаfikdа, -tеnzоdаtchik o’lchаmlаrining nisbiy o’zgаrishi, R/R tеnzоdаtchik аktiv qаrshiligining nisbiy o’zаrishi. Deformatsiyaga chidamli datchiklarning turlari: sim, folga, plyonka va yarim o'tkazgichlardir.
Ko'pgina dinamometrlarda "sezgir" simlar mavjud bo'lib, ular ta'minot simlarida doimiy qo'zg'alish kuchlanishining bir qismini pasayishini qoplash imkonini beradi. Suyuqlik va gazlardagi bosim turli xil bosim o'tkazgichlari yordamida o'lchanadi. Ko'p sonli mexanik o’zgartgichlar (shu jumladan diafragma, kapsulalar, o'lchash quvurlari) uzunlik, masofa yoki joy almashishdagi bog'liq o'zgarishlarni o'lchash orqali bosimni o'lchash uchun ishlatiladi.
Oqimni aniqlashning ko'plab usullari mavjud (ommaviy oqim, hajmli oqim, laminar oqim, turbulent oqim). Eng muhimi, oqayotgan (o'tadigan) moddaning miqdorini o'lchash va agar suyuqlikning zichligi doimiy bo'lsa, u holda oqimni hajm bo'yicha o'lchash osonroq bo'ladi. Oqim tezligini bilvosita o'lchaydigan tez-tez ishlatiladigan transduserlar sinfiga bosim o'lchagichlar kiradi.
-rasm.Pito trubkasi yordamida oqim tezligini o'lchash
Ko'prik deformatsiyasini o'lchash sxemasi (4.12-rasm)da ko'rsatilgan. Ko'prik sxema qurilma bo'lib, uning deformatsiyasi yoki egilishi o'lchanadigan sirtga biriktirilishi mumkin.O'lchovlarni amalga oshirish uchun qo'zg'atuvchi oqim generatoridan foydalanadi. OP177 kuchlanish mos yozuvlar yordamida ko'prikni 10 mA va 1,235v kuchlanish bilan ta’minlaydi. Tenzometrik qarshilik 10,25 mV/1000 chiqish signalini beradi. Signal kuchayishi AD620 markali operatsion kuchaytirgichi yordamida kuchaytiriladi. Yuqori chegara (to'liq masshtabli) kuchlanish 100om potansiometrni sozlash orqali o'rnatilishi mumkin.Keyin signalni yuqori kirish chegarasi 10 V boʻlgan Anolog raqamli o’zgartirgich yordamida aylantirish mumkin. Asbob kuchaytirgichining kirish qismidagi 0,1 mkF kondansator 1 om koʻprik qarshiligi bilan birgalikda past chastotali filtr ham qo’llaniladi. Past chastotali filtrning kesish chastotasi taxminan 1,6 kHz ni tashkil qiladi.
-rasm.Tenzometrik datchik uchun yuqori aniqlikdagi signal kuchaytirgich sxemasi
Nazorat savollari
1.Tenzometrik datchiklar deformatsiyalarni va shu deformatsiya natijasida sodir bo’lgan mexanikaviy zo’riqishlarni o’lchashga mo’ljallanganmi?
2.
Do'stlaringiz bilan baham: |
