5-laboratoriya ishi quyma ishlab chiqarish. Texnologiyasini o’rganish. Qolib turlari

5-LABORATORIYA ISHI

QUYMA ISHLAB CHIQARISH. TEXNOLOGIYASINI O’RGANISH. QOLIB TURLARI.

Ishdan maqsad: Quyma ishlab chiqarishda varankaning tuzilishi va ishlash jarayoni bilan tanishish.

Umumiy ma’lumot. Quymakorlik deb, shunday tehnologik jarayoniga aytiladiki unda suyuq metallni tayyorlangan qolipga quyib, mahsulot olinadi. Quyma detallar hajmi va shakliga qarab bo’linadi; mayda, ularning o’lchamiga 10-25 mm ogirligi bir necha gramm va katta stanina, gidroturbinalarning Filofi va boshqalar. Quymakorlikda olingan detallarning hajmi 25-90% gacha mashinaning o’girligi tashkil qiladi.

Quyma detallar hajmi va shakliga qarab bo’linadi; mayda, ularning o’lchamiga 10 - 25 mm og’irligi bir necha gramm va katta stanina, gidroturbinalarning g’ilofi va boshqalar.

Quymakorlikda olingan detallarning hajmi 25-90% gacha mashinaning og’irligi tashkil qiladi.

Quymakorlik yordamida o’ta murakkab shakilli detallar olish mumkin, ularni mehanik usulda tayyorlab bo’lmaydi.

Tayyor yoki chala tayyor detal olish mumkin. Chala tayyor detallarga mehanik ishlov berib kerakli yuza va o’lcham olinadi. Bu holda mehanik ishlov berish uchun oshiqcha o’lcham qoldiriladi, yani quyma detal tayyorga nisbatan kattaroq, chunki detal yuzasidan qirindi olish va pardozlash kerak bo’ladi.

Olinadigan na’munaning yuzining aniqligi va sifatiga qarab turli usuldagi quymakorlik qo’llaniladi;

1. 
   Gil-qumlik qolip. Bir galgi, kam seriyali quyma tayyorlashda, katta detallar olishda qo’llaniladi.
   

Bir marta quyma olishda asosan kvarst qumi gil va tegishli hossalarga erishish uchun qo’shiladigan materiallar (grafit, yog’och qipig’i, kvarst kukini, mazut, ko’mir kukini va boshqalar) suv bilan qorishtirib tayyorlanadi.

2. 
   Nam qoliplar. Ularning tarkibida 10-12% gacha gil bo’ladi. Yuqori plastiklarga ega va yahshi quymadan ajraladi. Ularning kamchiligi mustahkamlikning pastligidir. Shuning uchun mayda va o’rta quymalar olishda ishlatiladi.
   
3. 
   Quruq qoliplar. Ularning tarkibida 15% gacha gil bo’ladi va mahsus kameralik pechda quritiladi (300-350 ⁰S) bir necha soat ichida. Natijada qolipning mustahkamligi oshadi.
   

Mahsus usuldan foydalanib quyma detal olish. Bu usul ko’p miqdorda (seriyada) qo’llaniladi, ya’ni bir necha ming detal olinadi. Asosan katta bo’lmagan detallar olishda qo’laniladi. Bu usulda gil-qumlik qolipga nisbatan ko’proq harajat sarflanaddi, lekin olinadigan mahsulot soni ko’p bo’ladi, ya’ni qolip ko’p marta foydalaniladi va detallning sifati yahshi bo’lib, quymaning tuzilishi va mehanik hususiyati oshadi.’