5-mavzu. Turizmning iqtisodiyotga ta'siri reja iqtisodiy natijalar. To‘g‘ri daromadlar. Egri daromadlar

5-MAVZU. TURIZMNING IQTISODIYOTGA TA'SIRI
REJA
1.Iqtisodiy natijalar.To‘g‘ri daromadlar. Egri daromadlar
2. Iqtisodiy birlik va turli-tumanlik. Bandlik (bevosita va bilvosita). Hududiy rivojlanish.
3. Rasmiy va norasmiy sohalar (sektorlar) Iqtisodiy xarajatlar. To‘g‘ri moliyaviy xarajatlar
4. Egri moliyaviy xarajatlar. Iste’moldagi o‘zgarishlar


1.Iqtisodiy natijalar. To‘g‘ri daromadlar. Egri daromadlar
Har qanday firmaning eng birinchi maqsadi mumkin qadar daromad olish yoki foydani maksimallashtirish. Foyda yalpi turistik xizmatlarning umumiy qiymatidan ularni yaratish bilan bog‘liq xarajatlarni ayrimasidan qolgan qiymatga aytiladi. Foydaning ikki ko‘rinishi bor:
-normal foyda, u xarajatlar tarkibida bo‘lgan va tadbirkorlik faoliyati uchun berilgan haqdan iborat;
-iqtisodiy foyda bo‘lib, u xarajatlarga kirmaydi. U normal foydadan ortiqcha bo‘lib, mazmuni sof foydadir. Agar firmaning umumiy daromadidan xarajatlar chegirib tashlansa, qolgan qismi iqtisodiy foydani tashkil etadi.
Avvalambor, kooperativ boshqaruv orqali u mustaqil mehmonxonani anglash va unga kirish, ularning maqsadli iste'mol va tez rivojlanayotgan texnologiyasiga va'da qiladi. Bu turli marketing biznesi tuzilmalarining asosiy xususiyatlarini qisqacha ta'rifini ko’rsatadi va tegishli markalarning misollarini keltiradi.
Markali taqsimlash kompaniyasining foydalari yangi ish tuzilishi egasi yoki ishlab chiqaruvchining nuqtai nazaridan bir necha sabablarga ko’ra jalb etadi.¹
Firma daromadi deganda, uning pul tushumlarini anglash kerak. Daromad foydadan ko‘p bo‘ladi. Firma daromadi quyidagi uch turga bo‘linadi:
a) umumiy daromad (UD) barcha xizmatlarni sotishdan tushgan pul. Uning miqdori sotilgan xizmatlar soniga (Q) va ularning bozor narxiga bog‘liq (N). Bunda UD=Q·N.
b) o‘rtacha daromad (O‘D) xizmat birligini sotishdan tushgan pul. Uni topish uchun umumiy daromad sotilgan xizmat miqdoriga bo‘linadi: O‘D= UD·Q
v) me’yoriy daromad (MD) qo‘shimcha ravishda sotilgan xizmatlardan olinadigan qo‘shimcha pul, (KP) uni aniqlash uchun qo‘shimcha pulni sotilgan qo‘shimcha xizmatlar miqdoriga bo‘lish kerak: MD=KP:Q.
Bu ko‘rsatkich qo‘shimcha xizmatlarni yaratish va buning natijasida umumiy daromad oshishini ko‘rsatadi. Agar umumiy daromad xarajatlarga teng bo‘lsa, natija nolga teng, ya’ni foyda ko‘rilmaydi.
Jamoaviy mehmonxona (mehmondo’stlikka asoslangan) boshqaruv har bir bilimli xizmat ko’rsatuvchi xodim va menejerdan har bir ish muammolari, ya'ni mehmon bilan qayta bog’lanish, yillik daromad imkoniyatlari, bajariladigan ish tartiblari, yaxshiroq narx bo’yicha optimizatsiya qilish, raqobat va oldinga intilish bo’yicha dialog tuzing. Agar dialoglar ta'sirli bo’lsa, ular biznes muammolarining ko’p turlarini bilishni qo’llab-quvvatlab, yaxshiroq qarorlarni o’ylab topadi.²