Jiddiy kasalliklarga olib keladigan doimiy virusli infektsiyalar, birinchi navbatda, immunitet tizimining o'zgartirilgan funktsiyasidan kelib chiqadi. Immun tizimining tug'ma va adaptiv tarmoqlarining juda murakkab tarkibi va funktsiyasini bilish doimiy infektsiyani tushunish uchun zarurdir. Doimiy infektsiya muammosining eng yaxshi yechimi profilaktik vaktsinalar yordamida oldini olishdir. Viruslar yangi xostlarni yuqtirish orqali immunitetni yo'q qilishdan qochadi va kamdan-kam hollarda saqlanib qoladi. Hit va qolish viruslari sekvestrlash, antigen taqdimotini blokirovka qilish, sitokinlarning qochishi, tabiiy qotil hujayralar faoliyatidan qochish, apoptozdan qochish va antigen o'zgarishi orqali immunitet nazoratidan qochadi. Zararkunandalarga qarshi o'n ikkita profilaktik vaktsina mavjud va urish va qolish viruslariga qarshi faqat uchta vaktsina mavjud bo'lib, ularning barchasi DNK tarkibiga ega. Hit va qolish viruslariga qarshi bir nechta yangi vaktsinalar amalga oshirilishi mumkin, ammo RNK OIV va gepatit C agentlariga qarshi himoya vaktsinalari katta muvaffaqiyatga erisha olmaydi. Terapevtik vaktsinalar, yangi kashfiyotlarsiz juda mumkin emas. Shu bilan birga, virusga qarshi kimyoterapiya, kimyoterapiya/profilaktik emlash va qisqa interferent RNKni o'chirib qo'yish intensiv tekshiruvga loyiqdir.
Immun tizimi ( 1-8 ) Immunitet tizimining maqsadi infektsiyalangan erkin viruslarni va somatik xost hujayralarini izlash va yo'q qilishdir. Sutemizuvchilarning immunitet tizimi juda murakkab va to'liq tushunilmagan. Bu erda berilgan immunitet tizimining qisqacha muhokamasi doimiy virusli infektsiyada immunitetdan qochishni tushunish uchun muhim bo'lgan ma'lumotlarning yuzaki ko'rinishini taqdim etishni maqsad qiladi.
immun tizimining tug'ma va adaptiv deb nomlanuvchi, birga mavjud bo'lgan, birgalikda ishlaydigan va bir-birini to'ldiradigan ikkita qo'lga bo'linishini ko'rsatadi. Bunday ajralishda tug'ma faoliyat moslashuvga o'tadigan va ikkalasining ham barcha funktsiyalarini saqlab qolgan holda, ularning vositachilari bir-biri bilan o'zaro ta'sir qiladigan tizimda chegara chizig'i yo'q. Ikki qo'l o'rtasidagi asosiy farq shundaki, ibtidoiy tug'ma tizimning faollashishi o'z-o'zidan emas, balki begona mikrobial moddalarni (xavf signallari) oldindan belgilangan molekulyar namunani tan olishga tayanadi. Moslashuvchan tizim immunologik xotirani o'z ichiga olgan antigenlarni o'ziga xos tanib olish va ularga javob berishga tayanadi. Tug'ma tan olish makrofaglar va dendritik hujayralardagi to'lov retseptorlari va tabiiy qotil hujayralardagi (NK) maxsus tanib olish retseptorlari orqali bo'lishi mumkin. Immunitet tizimining turli xil hamkorlik qiluvchi hujayralari o'rtasidagi javoblarni signalizatsiya qiluvchi xabarchilar sitokinlar deb ataladi, ular oqsillarni ishlab chiqarish va hujayra replikatsiyasini boshlash uchun genetik ekspressiyaga olib keladigan signal uzatilishini boshlaydi. Signalga tug'ma immunitet reaktsiyasi tezda yo'qoladi va oldingi tajriba yoki xotirani immunologik eslab qolish mexanizmi yo'q
Moslashuvchan immunitet tizimi filogenetik jihatdan yaqinda paydo bo'lgan va uning faollashishi epitoplar deb ataladigan antijenlarning o'ziga xos determinantlarini tan olishga tayanadi. Moslashuvchan javobning faollashishi yoki boshlang'ich shakllanishi sekin rivojlanadi va signalizatsiya xabarchilari tug'ma tizimdagi kabi sitokinlardir. Faollashtirilgandan so'ng, odatda xotira effektor hujayralari tomonidan tez anamnezni eslab qolish uchun xotira saqlanib qoladi va ularni qayta tiklash kerak emas. Bunday xotira umr bo'yi davom etishi mumkin. Epitoplarning taqdimoti va adaptiv immun tizimining hujayralari tomonidan tan olinishi juda murakkab bo'lib, har bir individual immunitet reaktsiyasining bir nechta ishtirokchilari o'rtasidagi hamkorlikni o'z ichiga oladi. Moslashuvchan immunitetning o'zi gumoral (antikor) va hujayra vositachiligidagi javoblardan tashkil topgan ikki tomonlama tizimni o'z ichiga oladi, ularga T yordamchi hujayralar yordam beradi. Oddiy qilib aytganda, Tug'ma immunitetning ajoyib xususiyati uning g'ayritabiiylikni bevosita tan olishidir. Moslashuvchan javob, aksincha, o'ziga xos bo'lmagan narsani tan olishda ham, o'ziga xosligida ham juda murakkab.
Tug'ma immunitet. Tug'ma immunitet tizimining asosiy a'zolari ( 2-jadval) monositlar/makrofaglar avlodi hujayralari va dendritik hujayralarni o'z ichiga oladi. Monotsitlar / makrofaglar bosqinchilarni yutadi va yo'q qiladi, sitokinlarni chiqaradi va immun tizimining hujayralarining ko'payishi uchun signal beradi. Dendritik hujayralar naqshlarni taniydi, patogenlarni yutadi va tug'ma va adaptiv immun reaktsiyalariga ta'sir qiluvchi sitokinlarni chiqaradi, ayniqsa moslashish tizimini mos ravishda javob berishga tayyorlashda. Tug'ma immun tizimining NK hujayralari antikor bilan qoplangan yoki MHC oqsillarini ifoda eta olmaydigan xost somatik hujayralarni taniydi va o'ldiradi va ular immunitetga ta'sir qiluvchi sitokinlarni chiqaradi. NK T hujayralari dendritik hujayralardagi CD1 molekulalari tomonidan taqdim etilgan lipid antijenlarini taniydi va ular hujayra vositachiligidagi immunitet reaktsiyalariga moyil bo'lgan sitokinlarni chiqaradilar. Neytrofillar fagotsitar bo'lib, infektsiya joyiga o'tkir yallig'lanish reaktsiyalarini keltirib chiqaradi. Eozinofillar juda zaharli oqsillarni o'z ichiga olgan granulotsitlar bo'lib, asosan allergenlarga va parazitar gelmintlarning umumiy infektsiyasiga javoban to'planadi. Granulalarni o'z ichiga olgan mast hujayralari va bazofillar birgalikda gistaminlarni, o'simta nekrozi omili (TNF) a va allergik va yallig'lanish reaktsiyalarida muhim ahamiyatga ega bo'lgan boshqa oqsillarni chiqaradi. Eriydigan sitokinlar sitokin retseptorlari bilan bog'langan va hujayralar o'rtasidagi harakat uchun signallarni ta'minlaydigan kimyoviy xabarchilardir. Bunday signalizatsiya sirt bilan aloqa qilish orqali ham amalga oshirilishi mumkin.
