6-боб липидлaр aлмaшинуви


Сфингомиелин катаболизми ва унинг бузилиши



Download 3,93 Mb.
bet33/35
Sana22.02.2022
Hajmi3,93 Mb.
#86074
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   35
Bog'liq
6-bob. Lipidlar almashinuvi.

Сфингомиелин катаболизми ва унинг бузилиши. Лизосомаларда ҳужайранинг турли таркибий қисмларини гидролизловчи ферментлар жойлашган. Бу ферментлар нордон гидролазалар деб аталади, чунки улар нордон шароитда фаолликка эга. рН = 5 ушбу ферментлар ишлаши учун оптимал қиймат, у протон насоси ёрдамида АТФ сарфлаб ҳосил бўлади ва лизосомаларга водород ионини киргизади. Сфингомиелин ва гликолипидлар катаболизми лизосомаларда кечади. Сфин­гомиелинлар парчаланишида 2 фермент қатнашади — фосфорилхолинни ажратувчи сфингомиелиназа ва церамидаза, унинг таъсири натижасида сфингозин ва ёғ кислота ҳосил бўлади:

Сфингомиелиназанинг генетик нуқсони Ниман-Пик касаллигининг сабабидир. Бундай нуқсонли болалар илк ёшлик даврида нобуд бўладилар. Касаллик симптомлари: жигар ва талоқнинг катталашиши (гепатоспленомегалия), уларнинг лизосомаларида сфингомиелин тўпланади; ақлий заифлик. Бошқа ферментнинг генетик нуқсони (церамидазанинг) Фарбер касаллигига олиб келади, унинг симптомлари бўлиб ҳам гепато- ва спленомегалия, шунингдек бўғимларнинг жароҳатланиши (оғриқ, шишиш) ҳисобланади.
Гликосфинголипидлар катаболизми. Гликосфинголипидлар катаболизми эндоцитоз механизми бўйича ҳужайра юзасидан гликосфинголипидларнинг силжишидан бошланади. Натижада мембрана юзасида жойлашган молекулалар цитоплазмада эндоцитозланган везикулаларда бўлади ва лизосомалар билан қўшилади. Лизосомаларда гликосфинголипид мураккаб молекуласини гидролиз қилиш учун зарур барча ферментлар: α- ва β-галактозидазалар, β-глюкозидазалар, нейраминидаза (сиалидаза) ва церамидаза жойлашган. Реакциялар кетма-кетлиги натижасида гликосфинголипидларнинг мураккаб молекуласи мономерларгача: глюкоза, галактоза, ёғ кислоталар, сфингозин ва бошқа метаболитларгача парчаланади.
Гликосфинголипидлар катаболизми лизосомал ферментларининг генетик нуқсонлари. Меъёрда гликосфинголипидлар синтези ва катаболизми шундай балансланганки, бу компонентларнинг мембранадаги миқдори доимийдир. Гликосфинголипидлар катаболизмида қатнашувчи лизосомал ферментнинг биронтасида генетик нуқсон бўлса, лизосомада деполимерланмаган субстрат, “қолдиқ таначалар” йиғилади, лизосомалар катталашади, уларнинг мембранасининг бузилиши, ферментларнинг цитозолга чиқиши мумкин ва ҳужайра функцияси ўзгаради. Гликосфинголипидлар катаболизми бирон ферментининг нуқсони туфайли вужудга келган генетик касалликлар сфинголипидозлар ёки лизосом касалликлар деб аталади. Бу касалликлар кам учрайди, лекин баъзи инсонлар популяциясида уларнинг учраши юқори даражада. Гоше касаллиги β–глюкозидаза ферментининг нуқсони натижасида яҳудийларда 166:100 000, Тея-Сакс (β-гексоза-минидаза ферменти нуқсони) касаллиги — 33:100 000 нисбатда учрайди. Сфинголипидозлар одатда илк ёшликда ўлимга олиб келади, чунки гликосфинголипидлар кўп сақланган нерв тўқимасининг жароҳатланиши вужудга келади. Лекин Гоше ва Фабри касалликлари билан беморлар нисбатан узоқроқ давр яшайдилар.

Download 3,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish