6-дарс. Маъруза матни: Навоий асарларига бағишланган луғатларнинг матн табдилини нашрга тайёрлашдаги ўрни

4. Қомусий изоҳланган қабила, уруғ, элат, миллат, халқ номлари:
عامري омирий – араб қабилаларидан бирининг номи (Мажнун шу қабилага мансуб бўлган):
Ноқилға дедики: Тез уруб гом,
Қил саййиди омирийға эълом ЛМ, 43.
هزاراسپي Ҳазораспий – ҳазорасплик, афғон қабилаларидан бири (Афғо-нистоннинг шимолий тоғ ҳудудидаги қабилалардан бирининг номи):
Мир Ислом Ғаззолий. Мир Балхда Ҳазораспийлар чоғида бор экандур МН, 19.
تات тот – исломни қабул қилмаган уйғур ёки хитойлар:
Чаҳдағи тухм арпасини оти еб,
Уйда товуғларни сурук тоти еб ҲА, 227.
يهودي яҳудий – жуҳуд миллатига мансуб; сомий тиллар гуруҳига мансуб, бани Исроил қавмидан тарқаган жуҳуд (яҳуд) халқи:
Иброҳим Ажурий.... Жаририй ва Абу Аҳмад Мағозилий дедиларким, яҳудий анинг қошиға келди ва дедиким, агар манга бир нима кўрсатсангким, андин Ислом дини шарафин ўз миллатимға билсам, мусулмон бўлайин.
Хулоса қилиб айтганда, Навоий асарларини табдил қилиш тамойиллари икки тамойилга асосланади: а) орфографик ва пунктуацион, фонетик хусусиятларни ҳисобга олиш тамойили; б) сўз тадқиқи тамойили. Бунда ўтмишда яратилган тарихий, адабий манбаларни тадбил қилишда, аввало, у ёки бу ёзувнинг имкониятлари ҳисобга олинади. Бунда ёзувнинг асосий хусусиятларидан бири унинг график белгиси бўлиб хизмат қила олишидир. Ёзув маълум бир эҳтиёж зарурият асосида фикрни кейинги авлодларга қолдириш талаби билан яратилган. Матн табдилини амалга оширишда ёзув муҳим ўрин эгаллайди.
Навоий асарларига бағишланган луғатлардан шоир ҳаётлик давридаёқ матн тарихини ўрганишда кенг фойдаланилган. Шоир қўлёзма асарларининг саводхонлик сифатини янада ошириш ва уларни мазкур қўлёзмалараро қиёслашда мазкур луғатлар асос вазифасини ўтаган.