6 Маъруза: Аутентификация

6 - Маъруза: Аутентификация

ID картани ўғирлаш мумкин ва карталарни қалбакилаштириш мумкин. 9/11 воқеасида барча террористларда қалбаки IDлар бўлган, самалётда улар ҳозир ҳам мавжуд. Агар Инглиз миллати ID картасини қалбакилаштиришни имкони бўлмаса, у ер юзидаги биринчиси бўлади - Bruce Schneier.
ХУДОЙҚУЛОВ ЗАРИФ ТЎРАҚУЛОВИЧ
КРИПТОЛОГИЯ кафедраси мудири, PhD.
Д бино, 2-қават, 201-хона, [e-mail]
Телеграм канал: @CybersecurityCourse

Рухсатларни назоратлаш

• Тизим ресурсларини бошқариш билан боғлиқ бўлган ихтиёрий хавфсизлик муаммоси учун биз рухсатларни назоратлаш терминини “соябон” сифатида фойдалансак бўлади.
• Рухсатларни назоратлаш соҳаси қуйидаги қисм соҳалардан иборат:
• Идентификация
• Аутентификация
• Авторизация.

Идентификация

• Идентификация – шахсни кимдир деб даво қилиш жараёни.
• Масалан, сиз телефонда ўзингизни танитишингизни идентификациядан ўтиш деб айтиш мумкин.
• Бунда сиз ўзингизни, масалан, “Мен Баҳодирман” деб танитасиз.
• Бу ўринда “Боҳодир” сизнинг идентификаторингиз бўлиб хизмат қилади.
• Шундай қилиб, идентификация – субъект идентификаторини тизимга ёки талаб қилган субъектга тақдим этиш жараёни ҳисобланади.

Аутентификация

• Аутентификация – фойдаланувчини (ёки бирор томонни) тизимдан фойдаланиш учун рухсати мавжудлигини аниқлаш жараёни.
• Масалан, фойдаланувчини шахсий компьютердан фойдаланиш жараёнини олсак.
• Киритилган логинни ҳақиқийлигини текшириш учун унга мос парол киритилади.
• Текширувдан муваққиятли ўтилганда тизимдан фойдаланиш имкониятига эга бўлинади.
• Демак, аутентификацияни фойдаланувчи ёки субъектни ҳақиқийлигини текшириш жараёни деб айтиш мумкин.

Авторизация

• Авторизация – идентификация, аутентификация жараёнларидан ўтган фойдаланувчи учун тизимда бажариши мумкин бўлган амалларга рухсат бериш жараёнидир.
• Демак,
• аутентификация бинар қарор – яъни, рухсат берилади ёки йўқ.
• Авторизация эса тизимнинг турли ресурсларига фойдаланишни чеклаш учун фойдаланилувчи қоидалар тўплами ҳақидаги барча нарса.