6-ma’ruza. Shisha, shisha buyumlar va sitallar va asosiy xossalari

Elektr o‘tkazuvchanlik. Shishaning elektr o‘tkazuvchanligi uning
kimyoviy strukturasiga, kremniy, bor, bariy, litiy va sh.k. larning
oksidlari miqdoriga, mikroarmatura va fibroarmatura qo‘shilganiga
bog‘liq bo‘ladi. Oddiy silikat shishasining xona haroratidagi solishtirma elektr qarshiligi 1010–1011 Om.sm, teshib o‘tish kuchlanishi
450 kV/sm2 tashkil qiladi.
Òexnologik xususiyatlari. Shishani va undan tayyorlangan
buyumlarni olmos bilan kesish, arralash, charxlash, shliflash,
polirovkalash mumkin. Shishani 800–1000 °C list, nay, tola sifatida
cho‘zish, payvandlash va puflab shakl berish, buyum olish
mumkin. Shishaning ishlanuvchanligidan foydalanib, qurilish
buyumlari, shishapaketlar, tola va matolar tayyorlanmoqda.
4.4. Shishaning turlari
Òaxta oyna. Òaxta oynaga oddiy deraza, vitrina, issiqlik nurlarini
yutuvchi, armaturalangan va boshqa oyna turlari kiradi.
56
Òaxta oyna deraza va eshikni to‘sishga, sanoat va jamoat binolarini tashqi muhitdan izolatsiyalashda, ichki va tashqi tomondan
bezashda ishlatiladi. Òaxta oynaning eni 250–1600 mm, uzunligi
250–2200 mm, qalinligi 2; 2,5; 3; 4; 5 va 6 mm o‘lchamlarda
tayyorlanadi. Bir metr kvadrat oynaning massasi 2–5 kg. Uning
nur o‘tkazuvchanligi 87% kam bo‘lmasligi, shaffof bo‘lishi talab
etiladi. U rangsiz bo‘lib, ba’zi hollarda yashil yoki ko‘kimtir soyalar
bo‘lishi ruxsat etiladi. Òaxta oyna yuzasidagi qiyshiqliklar, burmalar,
yo‘l-yo‘l chiziqlar, bo‘shliqlarning bo‘lishi uning navini belgilaydi.
Vitrina oynasi ma’muriy, maishiy, savdo, mehmonxona va
sh.k. binolarni bezashda ishlatiladi. Ular polirovkalanib, qalinligi
6–10 mm, eni 3500, bo‘yi 6000 mm gacha o‘lchamlarda ishlab
chiqariladi. Uning bir tomonlama nur o‘tkazuvchi turi binolarni
bezashda va yorug‘lik nurini mo‘tadil saqlashda zarur bo‘ladi.
Issiq nurlarni qaytaruvchi oyna bir tomondan 0,3–1 mkm
qalinlikda, turli rangdagi metall va oksid plyonkalar bilan qoplangan
bo‘ladi. Metall yoki oksid qoplamalari maxsus ionli purkash
uskunalari yordamida nikel-xrom aralashmasi, temir, mis, hattoki
oltin, platina va sh.k. nodir metallar qoplanishi mumkin. Ularning
nur o‘tkazuvchanligi 30–70% atrofida bo‘ladi. Metall qoplamali
shishalar infraqizil nurlarni qaytargani sababli qizimaydi va xonadan
nur tashqariga chiqmasligi tufayli binolarda issiqlik saqlanadi. Metall
va oksid plyonkalar bilan qoplangan vitrina oynalari Biznes markazi,
Interkontinental mehmonxonasi va boshqa ma’muriy binolarni
bezash va izolatsiyalashda ishlatilgan.