6-mavzu: Qishloq xo‘jaligida moddiy-texnika resurslari va ulardan foydalanish samaradorligi

Moddiy-texnika bazasini o‘ziga xos xususiyatlari:
soha moddiy-texnika bazasida yer asosiy, xal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lib, ishlab chiqarish samaradorligi ohir oqibatda yerning holatiga va undan foydalanish darajasiga bogliqdir;
soha moddiy-texnika bazasini shakillanishiga va faoliyat ko‘rsatishiga tabiiy shart- sharoitlar katta ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni tuproq - iqlim sharoitlari har xil bo‘lgan xududlarda joylashgan xo‘jaliklarning moddiy-texnika bazasining tarkibi ham har xil bo’ladi;
sohada ish davri bilan ishlab chiqarish vaqti bir biriga mos kelmasligi tufayli, ishlab chiqarish mavsumiy xususiyatga ega bo’lib, bu moddiy-texnika vositalaridan unumli foydalanishga salbiy ta’sir etadi, ishlab chiqarishni mavsumiyligi esa urug’lik, ozuqa, yoqilg’i moylash materiallari va shu kabilarni mos xoldagi zahiralariga ega bo’lish zaruriyatini keltirib chiqaradi;
soxada moddiy-texnika bazasining bir qismi jonli va biologik organizm (ishchi hayvonlar, mahsuldor mollar, parrandalar, ko’p yillik daraxtlar va hokazo)lardan iborat bo’lib, ularga doimiy ravishda mos xoldagi xarajatlar kilinadi;
soxada taraqqiy etgan transport xizmatini tashkil etish, sifatli yo’l qurilishini amalga oshirish, texnika vositalarini ta’mirlash va saqlash katta miqdordagi sarf – xarajatlarni talab etadi.


Moddiy-texnika resurslarining turkumlanishi

Barpo etilishi bo’yicha

Ishlab chikarishga munosabati bo’yicha
Tabiiy

Foydalaniladigan

Foydalanish mumkin
Iqtisodiy

Ishlab chiqarishda qatnashishi
Bevosita qatnashadigan
Bilvosita qatnashadigan
Moddiy

Moliyaviy

Mehnat

Takror ishlab chikarilmaydigan

Takror ishlab chiqariladigan


Takror ishlab chiqarilishi bo’yicha
Moddiy resurslarga ishlab chiqarishning moddiy vositalari: binolar, inshoatlar, mashinalar, traktorlar, kombaynlar, barcha turdagi kimyoviy vositalar, o’g’itlar, urug’liklar, yem-xashaklar, chorva hayvonlari, yoqilg’i, yog’lovchi, qurilish va boshqa materiallar kiradi.
Moddiy