6-мавзу: Шахарларда сувларни четлатиш

6-мавзу: Шахарларда сувларни четлатиш.

Режа:

1.Шахарда оқава сувларни четлатиш ва дренажлар ҳақида умумий маълумотлар.

2. Шахарда сув четлатиш системаси, сувни четлатиш тармоқ элементлари ва лойиҳалаш босқичлари.

3. Кузатиш қудуқлари ва камералар.

Таянч сўз ва иборалар: сув оқими, ариқ, зовур, қудуқ, сув қувурлари, дренаж, лоток, ер ости сувлари, емғир давомийлиги.

Сув юза ёки очиқ тизимда четлатилганда уни ариқлар бўйича паст жойларга ва очиқ сув оқимларига оқизилади.

• Сув юза ёки очиқ тизимда четлатилганда уни ариқлар бўйича паст жойларга ва очиқ сув оқимларига оқизилади.
• Сув ёпиқ тизим бўйича четлатилганда қатнов қисмининг ариқларида тўпланадиган сув латокларда қуриладиган сув қабул қилиш қудуқларига оқиб тушади, сўнгра қувурлар бўйича ер остида сув оқизадиган қувурлар бўйича тальвегларга ва очиқ сув оқимларига оқиб тушади.

Комбинациялашган тизимдан ҳам фойдаланилади, бунда кўчаларнинг бир қисмида ер усти сувлари четлатилиб, кейин уни ер ости сув қувурларига ташланади.

• Комбинациялашган тизимдан ҳам фойдаланилади, бунда кўчаларнинг бир қисмида ер усти сувлари четлатилиб, кейин уни ер ости сув қувурларига ташланади.
• Шаҳар шароитларида очиқ ариқлар барпо қилмаслик зарур, чунки уларни керакли санитария ҳолатида сақлаш қийин, балки ҳар қайси уйга (домга) ўтиш кўприкчалари қилиш ёки қувурлар ётқизиш зарур.
• Сувни яхшиси латоклар бўйича четлатиш керак, булар шаҳарларда тош териб ёки бордюрлар ўрнатиб мустаҳкамланган қияликлар барпо этишда ҳосил бўлади.
• Ариқлар ва ариқларнинг энг кам нишаблиги 5%0 этиб қабул қилинади, камдан-кам шароитларда 3%о қабул қилинади.

• Сув четлатишнинг ёпиқ тизими шаҳарларда, айниқса, ариқлар ёки латоклар қуришни қийинлаштирадиган текис, ясси рельефда кенг қўлланади. Агар ер ости қувурлари бўлса, кўчани нишаби камида 5%0 бўладиган қилиб лойиҳалаш мумкин, бироқ бу ҳолда латоклар аррасимон профилли қилиниб, нишаби 4...5%0 бўлади. Бу профил латокнинг чуқурлиги 10...20 см атрофида бўлиб, латокга туташадиган полосада қатнов қисмининг кўндаланг қияликда бўлиши натижасида 1...2 м кенгликда ҳосил бўлади.