7-мавзу. Ўзаро боғлиқ бўлмаган икки танламани таққослаш учун Стьюдент t мезони

7-мавзу. Ўзаро боғлиқ бўлмаган икки танламани таққослаш учун Стьюдент t мезони (2 соат)
Режа:
1. Ўзаро боғлиқ бўлмаган гуруҳларда Стьюдент t мезонини қўллаш.
2. Дисперсиялар гомогенлиги аниқланганда икки танламанинг ўртача қийматларини таққослаш.
3. Дисперсиялар ҳар хил, аммо танлама ҳажмлари бир хил бўлганда гуруҳларнинг ўртача қийматларини таққослаш.
4. Дисперсиялари ва танлама ҳажмлари турлича бўлган гуруҳларнинг ўртача қийматларини таққослаш.


Жиҳоз:мавзу бўйича мисоллар матни ва жавоб варақалари
Стьюдент t-мезони статистик таҳлилнинг параметрик усулларидан биридир. Шу сабабли ушбу усулни қўллашдан аввал солиштирилган гуруҳлардаги маълумотларнинг ҳар иккаласини ҳам нормал тақсимланишга мослигини текшириш мақсадга мувофиқдир.
Ўзаро боғлиқ бўлмаган икки танламани таққослаш учун Стьюдент t мезони қуйидаги формула орқали топилади:





Дисперсиялар гамогенлиги аниқланганда икки танламанинг ўртача қийматларини таққослаш μ₁—μ₂
Мисол:
Механика метематика факультетининг 61 нафар талабаси ҳамда геология факультетининг 55 нафар талабаси Айзенк сўровномаси саволларига жавоб бердилар экстроверсия интроверсия кўрсаткичи бўйича умумлаштирилган маълумотлар қуйидаги жадвалда келтирилган:

	Мехмат (Х1)	Геология (Х2)
Ўртача қиймат	11,28	14,38
Стандарт оғиш	2,06	2,22
Дисперсия	4,24	4,95	Fқ1.43
N	61	63	p>0.05

Дисперсиялар ҳар хил, аммо танлама хажмлари бир хил бўлганда гуруҳларнинг ўртача қийматларини таққослаш
Мисол:
Ушбу тадқиқот герантопсихолология йўналишида амалга оширилган бўлиб, қариялар уйи ва ўз оиладарида истиқомат қилувчи қариялар билан субъектив назорат тести ўтказилган. Асосий натижалар қуйидаги жадвалда келтирилган:

	Танлама 1 Қариялар уйида истиқомат қилувчилар (Х1)	Танлама 2 Ўз уйида истиқомат қилувчилар (Х2)
Ўртача қиймат	11,97	11,13
Стандарт оғиш	2,30	3,41
Дисперсия	5,27	11,64
N	30	30

Дисперсиялари ва танлама хажмлари турлича бўлган гуруҳларнинг ўртача қийматларини таққослаш
Мисол:
Қарилик даври ва кексалик ёшидаги шахсларда интерналлик кўрсаткичлари орасида фарқни аниқлаш. Асосий бирламчи маълумотлар қуйидаги жадвалда келтирилган:

	Қарилик ёши (Х1)	Кексалик ёши (Х2)
Ўртача	11,76	11,49
Стандарт оғиш	4,65	3,69
Дисперсия	21,58	13,64
N	37	43

Гипотезалар тузинг ва мисолларни ечинг.


ТАВСИЯ ЭТИЛАДИГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ:

1. 
   Кричевен А.Н, Шикин Е.В, Дьячков А.Г. Математика для психологов. М. 2003 г.
   
2. 
   Сидоренко Е.Н Методы математической обработки в психологии. Речь, СПб, 2000 г.
   
3. 
   Нишонова З.Т, Қаршиева Д.С. “Экспериментал психология” Т:2007.
   
4. 
   Наследов А.Д. Математические методы психологического исследования. Анализ и интерпретация данных. СПб., Речь, 2004.
   
5. 
   Боровиков В. Статистика. Искуство анализа данных на компьютере. СПб., 2003.
   
6. 
   Суходолский Г.В. Математические методы психологии. СПб., 2003.
   
7. 
   Ермолаев О.Ю. Математическая статистика для психологов. М., 2003.