Milliy o‘z-o‘zini anglashning genezisi va funksiyasini tushuntirib bering...
Insonning о‘zligini anglashi genezisi uning turmush tarziga borib taqaladi. Turmush tarzi – shaxs ijtimoiy guruh, elat, millat, xalqning kundalik hayotini ifodalovchi tushuncha bо‘lib, turmush tarziga turli jihatlar: falsafiy, sotsiologik, ijtimoiy-iqtisodiy, ijtimoiy-guruhiy va boshqa nuqtai-nazardan yondashiladi. Shaxs, ijtimoiy guruh turmush tarzi muayyan davr shart-sharoitlarining butun majmuasi bilan belgilanadi.
Turmush tarzi ijtimoiy kategoriya. U turmush darajasi deb ataladigan iqtisodiy kategoriyaga nisbatan kengdir. Turmush darajasi, asosan, miqdor kо‘rsatkichiga ega bо‘lsa, turmush tarzining mohiyati, mazmuni va namoyon bо‘lish shakllari kо‘p holatda kishilarning hayot kechirishi, mehnati, sog‘ligi va hatto xulq-atvori bilan ifodalanadi. Muayyan elat, millat va xalqning turmush tarzi ularning yashash joylari bilan bog‘liq holda shakllanib о‘zgarib boradi. О‘zbek xalqi о‘z hayot faoliyatida kamtarlik, kattalarga hurmat, mehnatsevarlik, bag‘rikenglik, sofdillik kabi axloqiy hislatlarga alohida e’tibor beradi. О‘zbek xalqida bunday fazilatlar milliy urf-odat va an’analarda, kundalik hayot tarzi va millatlararo munosabatlarda aks etgan. Xalqimiz hayotida odob-axloq meyorlari asosidagi rasm-rusumlar, an’analar va odatlarning ahamiyati beqiyosdir. О‘zbek xalqi azaldan jamoa bо‘lib yashab, mahalla, qо‘shnichilik udumiga qat’iy rioya qilgan. Oilada tug‘ilgan har bir gо‘dakka yaxshi niyat bilan ism qо‘yilgan, savodini chiqarish uchun uni ustoz-muallim qо‘liga topshirilgan. Farzandlarni hunarli va uy-joyli qilish ota-onalar faoliyatining eng muhim vazifasiga aylangan. Odamlarning, xususan, yoshlarning yurish-turishi, ular amal qiladigan tamoyillar hamisha jamoa nazarida bо‘ladi.
Demak, turmush madaniyati - oila va kundalik turmushda mavjud bо‘lgan oilaviy burch, о‘zaro hurmat, sadoqat, or-nomus kabi an’analarni avloddan-avlodga о‘tkazish asosida davom ettirish vositasi hisoblanadi. Shuningdek, turmush madaniyatida inson adolatli jamiyat qurish va unda boy-badavlat, tinch-totuv, baxtli yashash g‘oyasini ilgari suradi. Turmush madaniyatiga, xususan, keng ma’noda madaniyatga, xalqimizning ijtimoiy madaniyatiga Mustaqil O‘zbekistonning birinchi Prezidenti I.A.Karimov о‘zining «Tinchlik va xavfsizligimiz о‘z kuch-qudratimizga, hamjihatligimiz va qat’iy irodamizga bog‘liq» nomli asarida quyidagi о‘z fikrlarini bayon etadi: «Madaniyat, shu jumladan, sport madaniyati, sport bilan shug‘ullanish – bu avvalo, muhim ijtimoiy masala. Shuning uchun ham bu omillar albatta odamlarning ishga bо‘lgan munosabatiga о‘z ta’sirini о‘tkazadi. Madaniyat degan sо‘zni keng ma’noda tushunish kerak. О‘z vaqtida ishlab, о‘z vaqtida dam olish - bu ham madaniyat. Quriladigan uyni guvaladan emas, pishiq g‘ishtdan mustahkam qilib qurish - bu ham madaniyat. О‘z uyi, о‘z mahallasining tozaligi va obodonchiligiga e’tibor berish ham – madaniyat
Do'stlaringiz bilan baham: |