A. A. Kaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev

Kichik kompyuterlar. Kichik kompyuterlar (mini-EHM) - ishon- chli, uncha qimmat boimagan, foydalanishda qulay kompyuterlar, meynfreymlarga qaraganda birmuncha kam imkoniyatlarga ega. Mini-kompyitterlar (ulardan eng quwatlilari supermini-kompyu- terlaf) quyidagi ko‘rsatkichlarga ega boiadi:

• 
  unumdorligi - 1000 MIPS gacha;
  
• 
  asosiy xotira sig‘imi - 8000 Mbayt gacha;
  
• 
  diskli xotira sig‘imi - 1000 Gbayt gacha;
  
• 
  qoilanadigan foydalanuvchilarning soni - 16 - 1024.
  

1.6-rasm. Katta kompyuterlarga xizmat ko‘rsatish.

Mini-kompyuterlarning barcha modellari 32, 64 va 128 - raziyadli mikroprotsessorlar to‘plamlari asosida loyihalashtiriladi. Ularning asosiy xususiyatlari:

• 
  aniq tatbiq sohasidan kelib chiqqan holda unumdorlikning keng oralig‘i;
  
• 
  axborotni kiritish-chiqarish tizimli vazifasining ko‘pchiligini apparatli joriy etilishi;
  
• 
  ko‘p protsessorli va ko‘p mashinali tizimlarni oddiy joriy etilishi;
  
• 
  uzilishlarga ishlov berishning yuqori tezligi;
  
• 
  turli uzunlikdagi axborotlar o'lchami bilan ishlash imkoniyati;
  

Mini-kompyuterlarning afzalltklariga quyidagilar kiradi:

• 
  yuqori modulli o‘zigaxos arxitekturasi;
  
• 
  meynfreymlarga qaraganda unumdorliknarx nisbatining yax- shiligi;
  
• 
  hisoblashlaming yuqori aniqligi.
  

Mini-kompyuterlar boshqaruvchi hisoblash majmua sifatida ishla- tilishga mo‘ljallangan. Ushbu majmualarga xos bo‘lgan tashqi qurilmalarning ko‘p turliligi protsessorlararo aloqa bloklari bilan to‘ldirilgan, uning sharofati bilan tarkibi o‘zgaruvchan hisoblash tizimlarini joriy etilishi ta'minlanadi. Mini-kompyuterlarning г ДЛ/Л
texnologik jarayonlarni boshqarishda ishlatishdan tashqari, ularni ko‘p foydalanuvchilar uchun moijallangan hisoblash tizimlarida, avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlarida, murakkab bo‘lmagan obyektlarni modellashtirish tizimlarida va sun'iy intellekt tizimlarida muvaffaqiyatli ishlatilmoqda.
Hozirgi zamonaviy mini-kompyuterlarning avlodini boshlovchisi bo‘lib DEC firmasining (AQSH) PDP-11 kompyuter lari hisoblanadi va Rossiyada ishlab chiqarilgan SM EVM (Sistema Malix EVM - EXM Kichik Tizimi) : SM-1, -2, -3, -4, -1400, -1700 va hokazo. Hozirgi vaqtda PDP-11 mini-kompyuterlar oilasiga ko‘p sonli model 1 ami o‘z tarkibiga oladi, VAX-11 dan VAX-3600 gacha; mini- kompyuterlarning quwatli guruh modellariga 8000 (VAX-8250, - 8820); supermini-kompyuterlaming guruh modellariga 9000 (VAX- 9410, -9430) kiradi va hokazo.
VAX modellari keng oraliqdagi ko‘rsatkichlarga ega:

• 
  protsessorlar soni - 1 dan 32 tagacha;
  
• 
  unumdorligi - 10 dan 1000 MIPS gacha;
  
• 
  asosiy xotira sig‘imi - 512 Mbayt dan 2 Gbayt gacha;
  
• 
  diskli xotira hajmi - 50 Mbayt dan 500 Gbayt gacha;
  
• 
  kiritish-chiqarish kanallar soni - 64 tagacha.
  

VAX mini-kompyuterlari shu guruh kompyuterlarining ko‘rsat- kichlarining to'liq oralig‘ini qoplaydi va ular orasidagi chegarani hamda meynfreymlar o'rtasidaga chegarani yuvib yuboradi.
Boshqa mini-kompyuterlar o‘rtasidagi quyidagilami qayd qilib o'tishimiz kerak:

• 
  bir protsessorli: IBM 4381, HP 9000;
  
• 
  ko‘p protsessorli: Wang VS 7320, AT&T 3B 4000;
  
• 
  supermini-kompyuterlar: HS 4000, ko‘rsatkichlari bo‘yicha meynfreymlardan qolishmaydi.