А абиоген ландшафт



Download 0,64 Mb.
bet6/215
Sana31.05.2022
Hajmi0,64 Mb.
#623790
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   215
Bog'liq
Lug\'at biologiya geografiya

Аллоген сукцессия [юн. alios бопща ва genes тутилган] — четда вужудга келган сукцессия.
Аллохоралар [юн. alios бопща ва chores жой] — куртаклари (урут, спора) та ищи омиллар: шамол (анемохоралар), сув (гид- рохоралар), хайвоплар (зоохоралар), инсон (антропохоралар) ёрдамида тарцаладиган усимлик ва замбурутлар. Так,. Автохо­рал ар.
Аллохтонлар [юн. alios узга ва chthon ер] — эволюция жараё- нида бопща бир жойда вужудга келиб, эндиликда мазкур худуд- да истикрмат кцлувчи организмлар. Так,. Автохтонлар.
Альбедо [лот. albus ёруг] — юзанинг акс кдйтарувчанлик крби- лиятини тавсифловчи курсаткич; юза сиртидан кдйтган ради- ациянинг шу юзага келиб тушаётган умумий куёш радиация- сига булган нисбатида ифодаланади. Мае. крра тупрок,А. — 0,15; кумники — 0,3-0,4; Ер куррасининг уртача А. 0,39; Ойники - 0,07.
Альфа-хилма-хиллик — яшаш худ уд и ёки ^амжамоа таркибининг турлар даражасидаги хилма-хиллиги. Яна кдр. Турлар хилма- хиллиги.
Амалий таъсир — Лтроф-мухипа характери буйича бир-бирига боглик, булмаган турлича услублар ёрдамида (мае. тугридан- тугри улчаш, атроф-мухит ходати маълумотларидан келиб- чигщан холда баланс ёки кдйтма хисоб-киюбдар ва х.к.) ашщ- ланиши ёки бахолапшпи мумкин булган мавжуд ёки режа- лаштирилаётган таъсир.
Аменсализм [юн. a инкор ва лот. mensa овкдтланиш] — организ- мларнинг бир тур учун фойдали, бопща тур учун эса зиёнли узаро муносабатларининг шакли. А.-ни турлараро муносабат- ларнинг б. шаклларидан ажратиш учун мухит шароитларининг мураккаб мажмуасини инобатга олиш зарур.
Амплификация [лот. amplifica-tio таркдлиш, катталашиш] — орга- низмнинг ички ресурслар хисобидап ташки салбий таъсирни нейтраллаштириш крбилиятининг усиши.
Амфибионтлар [юн. amphi атрофда, иккала томонда ва bios хаёт| — икки мухи гда: сувда ва курукдикда яшашга мослашган организмлар (мае. амфибиялар).
Амфиценоз [юн amphi атрофда, иккала томонда ва koinos уму- мий] — кушни туркумларга хос турлар ёки щётий шаклларни узида мужассамлаштирган туркум (мае. урмонли тундра, урмон- ли дашт, яримчул).
Анабиоз [юн. anabiosis — тирилиш] — организмда модда алмаши- нувининг кескин пасайиб кетиши ва щётнинг зохирий кури- ниши мавжуд булмаган вакдинчалик холати; асосан умурткд- сизларда яшаш мухдптпппп номак,бул шароитларига мосла- шиш тарзида кузатилади. Так,. Диш (ёз) ущуси.
Анаболизм [юн. anabole — кутарилиш] — организмда ассимиляци- яга хос булган ва органик моддалар яратишга йуналтирилган модда алмашинуви реакциялари (метаболизм) мажмуи.
Анаэроблар [юн. a, an — инкор маъноси ва aerха во | — кисло- родсиз, органик ва анорганик моддаларнинг парчаланиш (мае., ачиш, бижтиш) жараёнида хос ил булган энергия хисобига яшовчи организмлар. Так,. Аэроблар.
Анемофиллар [юн. anemos — шамол ва philia — севги, дустлик] — шамол ёрдамида чангланадиган усимликлар. Так,. Анемохоралар.
Аницлаш чегараси — модданинг энг кам концентрацияси, бунда ушбу моддани муайян тахлилий усулда аникдаш мумкин.
Анкеталаштириш (руйхатлаш) [фр. enquete] — экологик аудитда кулланиладиган атроф-xivxinra курсатилаётган таъсирни тас- вирлаш, уни тахлил кцлиш ва бахолаш, мухигдаш узгариш- ларни ва уларнинг окцбатларини аникдаш усулларидан бири.
Антагонизм — бир кимё моддаси таъсирини бопщаси билан йукр- тиш.
Антициклон [юн. anti — кдрши ва циклон] — атмосферада босим марказида юкрри булган ха во массаси эгаллаган худ уд; хаво- нинг асосан юкрридан пастга кдраб харакатланиши туфайли об-х;авонинг очик,, деярли шамолсиз ва ёшн-сочинсиз кели- ши билан тавсифланади. Так,. Циклон.
Антропоген ландшафт — хусусиятлари инсон фаолиятига боглик, булган ландшафт. Макрадли ёки аввалдан мулжалланмаган узга- ришларига кура атайин узгартирилган ва бехосдан узгарган ландшафтларга фаркданади (иккинчиси баъзан «антропик лан­дшафт” номи билан юритилади). Булардан танщари, маданий ландшафтлар (уз эхгиёжларипи крндириш учун инсоннинг хужалик фаолияти туфайли онгли равингда узгартирилган ва керакли холатда сакдаб туриладиган) ва норационал фаолият ёки куигни ландшафтларнинг номак,бул таъсири остида пайдо булган номаданий ландшафтлар мавжуддир (таназзулга юз тут- ган ландшафт бу кдторда энг охирги уринни эгаллайди).
Антропоген омил — инсон ва унинг фаолияти томонидан орга- низмларга, биогеоценоз, ландшафт, биосферага курсатила- диган таъсир.
Антропоген стресс — инсон фаолияти туфайли энергия ёки мод- данинг купайиб келиб, экотизим функцияларининг сусайи- шига сабаб буладиган вазият; уткир ёки сурункали булиши мумкин (Ю. Одум буйича).
Антропоген субклимакс (дисклимакс) — муайян жойнинг икди- мий ёки эдафик климаксининг ифодаси булмаган баркдрор ха мжа моа (экотизим). А.с. инсон ёки уй хайвеи мари томони­дан бир маромда сакданиб туради.
Антропоген эвтрофикация инсон фаолияти билан боглик, булган эвтрофикация.
Антропоген, антропоген тизим [юн. anthropos инсон ва genos
тутилиш] — Ернинг геологик тарихининг хозиргача давом эта- ётган, давомийлиги хар хил маълумотларга кура 600 минг йилдан 3,5 млн. йилгача бужан охирги даврларидан бири; плей- стоценга (одам пайдо булиши даври) ва голоценга (муз даври тугашидан хозиргача булган давр) булинади.
Антропогенез [юн. antropos инсон ва genes тугилиш] — одам- нинг келиб-чикиши хаки лаги таълимот. Экологияда А. деганда баъзан табиий объектлар ва ходисаларпиш инсон таъсири ту- файли узгариши ха м тушунилади.
Антропосфера [юн. anthropos одам ва sphaire шар, курра] — инсон фаолияти таркдлган чегара, сфера. Так,. Ноосфера.
Антропофитлар [anthropos одам ва phyton усимлик] — махал- лий флорага инсон томонидан атайин ёки бехосдан киритил- ган усимликлар: маданий, маданийлаштирилган, ёввойи ва рудерал усимликлар.
Антропохорлар [юн. anthropos — одам ва chores — таркдламан] — кдр. Аллохоралар
Антропоцентризм [юн. anthropos — одам] — барча ходиса ва муно- сабатларни уларнинг инсон ва унинг манфаатлари учун а хами- яти (аввалом бор узга хай во и ва усимликлар турларига нисба- тан) нукдаи назаридан талкдш кцладиган дунёкдраш ва ил- мий ёндашиш. Так,. Биоцентризм.
Аплазия [юн. a — инкор ва plasis — тузилиш, шаклланиш] — тукц- маларнинг яратилиш ва ривожланиш жараёнларининг бузи- лиши окцбатида танада бирор аъзонинг тугма етишмаслиги; афоф-мухтпиинг ифлосланиши натижасида ха м содир була- ди. Син.: Агенезия.
пробация — умумий талаблар кднчалик ойдин ва тушунарлили- гини аникдаш, шунингдек уларни бажариш осон ва камхарж- лигини текшириш макрадида уларни нишона объектларида олдиндан синаб куриш. Бу зарурат тугилганида умумий талаб- ларга керакли тузатишлар киритиш учуй амалга оширилади.
Апробионт [лот. aprobare синов ва bion яшовчи] кдр. Ифлос- ланиш индикаторы.
Арборицидлар [лот. arbor — дарахт ва caedere — улдириш] — номак,- бул ёточ ёки бутасимон усимликларни йук, крлиш макрадида кулланиладиган кимёвий моддалар (мае., пиклорам). Кдр. Пе- стицидлар.
Ареал [лот. area — майдон, макон] — урганилаётган объектлар ёки ходисалар таркдлган худуд ёки акватория (турнинг А., ланд­шафт типи А., антропоген таъсирнинг А.).

Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   215




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish