Adabiyotshunoslik nazariyasi

 
Tradisiya nima?
 
+adabiy an’ana 
-ko’chim 
-yangilik 
- varaq, sahifa 
285.Genetik yondashish… 
+badiiy asarning yuzaga kelish jarayoni, variantlari, asarning yozilishiga turtki 
bo‘lgan sabab, aynan yoxud bu badiiy shaklga solinganining boisi singari holatlar 
yoritilishiga e’tibor ko‘proq qaratiladi. 

---

50 
-tahlil qilinayotgan asar muallifi bilan o‘zga adiblar orasidagi ijodiy vorislik, 
mazkur adib ijodiga ta’sir ko‘rsatgan yozuvchilar ijodidagi tipologik umumiylikka 
diqqatni qaratish. 
-o‘rganilayotgan badiiy asar yaratilgan davr kishilar ongiga qanday ta’sir ko‘rsatdi, 
badiiy tafakkurda qanday yangilik yuz berdi kabi masalalarga e’tiborning 
kuchayishi. 
-adabiy tanqid, tanqidchilik - adabiy faoliyat turi, badiiy asarni, shuningdek, bu 
asarda aks ettirilgan hayot hodisalarini taqlil va talqin etish. 
286. “... adabiy meros namunalarining teatr, kino, musiqa va tasviriy san’atdagi 
yangi talqini masalalari bilan ham qiziqib, o’z e’tiborini ko’pincha shu asarlarning 
hozirgi zamon uchun ahamiyatli tomonlariga qaratadi”. Nuqtalar o’rniga mos so’zni 
belgilang. 
+Tanqid 
-Adabiyot 
-Tahlil 
-Talqin 
287.«Ulug‘ Temurga alla aytgan yurt» asari kimning qalamiga mansub? 
+Murod Abdullayevning 
-Sherali Turdiyevning 
-Umarali Normatovning 
-Jumaniyoz Meliqulovning 
288.“Istiqlol davri o‘zbek publisistikasi karvonboshlaridan biri … hisoblanadi. 
Uning rang-barang mavzudagi publisistik maqolalari janr ravnaqiga sezilarli ta’sir 
ko‘rsatdi. Uning «Dehqonboy boy bo’lsa...» (2006 yil, 17 noyabr. 2-bet, 46-son // 
O’zAS) maqolasida Zangiota tumanidagi «Turkiston» jamoa xo’jaligi hududidagi 
xitoylik mutaxassislar bilan hamkorlikda qurilgan uch gektar maydondagi 
issiqxonalarda yetishtirilgan bodring, pomidorlardan tashqari Xitoydan keltirilgan 
nok, olma daraxtlar ham o‘stirilayotganligi haqidagi kuzatishlari yoritilgan”. Ushbu 
fikrlar kim haqida ekanligini toping. 
+Murod Abdullayevning 
-Sherali Turdiyevning 
-Umarali Normatovning 
-Jumaniyoz Meliqulovning 
289.Jurnalist Jumaniyoz Meliqulov o‘zining «Importlashayotgan ong yoxud 
globallashayotgan dunyo muammolari» nomli maqolasida nimani yoritadi? 

---

51 
+respublikamizga xilma-xil vositalar orqali dunyo madaniyatining kirib 
kelayotganligini yoritgan. Muallif ilg‘or ilm-fan, zamonaviy texnologiyalar, 
g‘oyalar va qarashlar bilan birga jamiyatimizga milliy zamindan uzoq bo‘lgan 
zararli axloq «eksport» qilinayotganligidan kuyunib fikr yuritadi. 
-respublikamiz viloyatlari va poytaxtimizdagi yo’llarning ravonligini ta’minlash 
uchun olib borilayotgan bunyodkorlik ishlari haqida to’xtalib, zamonaviy 
shaharlarni tutashtiruvchi zamonaviy yo‘llar yo‘l madaniyatini egallagan 
zamonaviy qiyofadagi aholi uchun ekanligini ta’kidlaydi. 
-ta’qib va quvg’inlar ostida yashagan urgutlik ulamo va olim Qutbiddin domla 
Muhiddinovning hayoti va faoliyatiga oid qiziqarli mulohazalar, faktik ma’lumotlar 
beradi. 
-Zangiota 
tumanidagi «Turkiston» jamoa xo’jaligi hududidagi xitoylik 
mutaxassislar bilan hamkorlikda qurilgan uch gektar maydondagi issiqxonalarda 
yetishtirilgan bodring, pomidorlardan tashqari Xitoydan keltirilgan nok, olma 
daraxtlar ham o‘stirilayotganligi haqidagi kuzatishlari yoritilgan bo’lib, ilg’or 
texnologiyalar asosida unumdorlikka intilgan xo‘jalik a’zolarining samarali 
mehnati, izlanishlari ostida ezgu niyat: dehqoni boy yurtning xalqini farovon etish 
maqsadi yotganligi ochib berilgan. 
290.Zangiota tumanidagi «Turkiston» jamoa xo’jaligi hududidagi xitoylik 
mutaxassislar bilan hamkorlikda qurilgan uch gektar maydondagi issiqxonalarda 
yetishtirilgan bodring, pomidorlardan tashqari Xitoydan keltirilgan nok, olma 
daraxtlar ham o‘stirilayotganligi haqidagi kuzatishlari yoritilgan bo’lib, ilg’or 
texnologiyalar asosida unumdorlikka intilgan xo‘jalik a’zolarining samarali 
mehnati, izlanishlari ostida ezgu niyat: dehqoni boy yurtning xalqini farovon etish 
maqsadi yotganligi qaysi maqolada ochib berilgan? 
+«Dehqonboy boy bo’lsa...» 
-«Yo’l madaniyati» 
-«Ulug‘ Temurga alla aytgan yurt» 
-«Qutbiddin domla qismati» 
291.«Ulug‘ Temurga alla aytgan yurt» maqolasi qanda munosabat bilan yoziladi? 
+Nasaf shahrining 27 yillik to‘yi munosabati bilan 
-Mustaqilligiomzning 25 yilligi munosabati bilan 
-Amir Temur 660 yillik yubileysi munosabati bilan 
-Hech qanday munosabat bilan yozilmagan 
292.Keyingi yillar she’riyatidagi tasvir usullari nimalardan iborat? 
+Sof badiiylik, ramiz, majoz, turfa xil tasvir usullarining etakchilik qilishi va 
she’riyatdagi rang-baranglik. 

---

52 
-An’analarga sodiq qolish va ma’lum tizimni madh etish jarayoni etakchilik 
qilmoqda. 
-Barcha ijodkorlar hayotni bezamasdan borlig’isha talqin etish an’anasini izchillik 
bilan davom ettirish kuzatiladi. 
-Metaforalardan foydalanmaslik an’anasini o’z ifodasini topmoqdaki, bu esa shal 
bir xilligini yuksaltirdi. 
293.Keyingi yillar she’riyatida olamni yangicha his etish deganda nimalar nazarda 
tutilmoqda. 
+Insoni, uning botiniy olamidagi ziddiyatlar, munosabatlarning turli noan’anaviy 
talqinda ifodalsh, biror shoirninina emas, hatto o’zini ham takkrorlamaslik talqini. 
-Majud an’analar qobig’ida yangicha qarashlarni talqin etish jarayoni. 
-Tarixiy-an’analarning etakchilik qilish tamoyillarini tushunish mumkin. 
-Faqat modernistik talqinlar ifodasini namoyon etishga bo’lgan harakatninmg 
etakchilik qilishini tushnish mumkin. 
294.Keyingi yillar she’riyatidagi mavjud etakchi tamoyillarning o’ziga xosligini 
izohlang? 
+Yangicha obrazlar, kutilmagan ramziy obrazlar, qochirmalar, parodokslar, 
serma’no talqin xususiyatlarining tasvirdagi mavjudligi. 
-Qiyosiy-tipologik usulda she’rlarni yaratishga bo’lgan urinishlarni tushinish 
mumkin. 
-Hayotni borlig’icha tqlqin etish emas, balki shifirlar asosida asar yratmaslikni. 
-Jamiyat va insonni anglab-anglamasdan tuyg’ularni tasvirlash jarayonini. 
295.“Arvohning dastxatini ko’rdim, Qoqilib yiqildim bir bo’lak tushga” – 
misralarida ijodkor nima demoqchi? 
+Hayotning o’tkinchiligini, bashafqatsizligini, tush esa o’limning haqligini 
ifodalashga intilib, o’zlikni, borliqni teranroq anglashni. 
-Ramzlar hayotni maroqli ekanligini, yasha doimiyligini. 
-Shoir ramz orqali nimalarnidir bayon etishga intilgan/ 
-Mavjudlik qonuniyati doimiy ekanligini. 
296.B.Ro’zimuhammad “Soyalar suhbati” she’rida qanday tasvirlarndan unumli 
foydalangan? 
+badiy detal va ramzlardan unumli foydalangan. 
-Raellikdan unumli foydalangan. 
-Ramz mavjudmaslikni anglatishga intilgan 
-Hayotni teranroq anglshga chaqirganligini kuzatish mumkin. 
297.Badiiy psixologizimning qanday prinsiplari mavjud? 

---

53 
=Barcha javoblar to’g’ri. 
~Dinamik, analitik. 
~Tipologik. 
~Sintetik. 
298.Obrazlar olamini qanday M.Alining "Sarbadorlar", B.Ahmedovning "Amir 
Temur", M.Karimning "Mohlaroyim", M.Qoriyevning "Ibn Sino" singari asarlari 
qabda roman hisoblanadi? 
+Tarixiy 
-Ishqiy 
-Zamonaviy 
-To’g’ri javob yo’q 
299.Yozuvchi tarixiy roman yozish uchun... 
+qalamga olinayotgan davrni chuqur o‘rganishi, tarixiy haqiqatga to’la amal qilishi, 
ayni paytda tarixiy shaxslar hamda voqealarning zamonaviy ruhini aniqlab olishi va 
haqqoniy tasvirlashi lozim. 
-roman janri rivojida yuz bergan jiddiy yangilanish belgilariga amal qilishi lozim 
-voqealarning tinishi, saragi sarakka, puchagi puchakka ajralishi, voqelik ustida 
jiddiy mulohaza yuritish kerak 
-tarixni bilishi shart emas. 
300."Amir Temur" nomli tarixiy-xronologik romanining muallifi. 
+B.Ahmedov 
-M.Ali 
-M.Qorayev 
-P.Qodirov 
Tuzuvchi:
 
G.Ernazarova 
Kafedra mudiri
 
Sh.Hasanov 

---

54 

---

55 

---

56