Ҳаёт фаолият хавфсизлигини бошқариш. Ҳаёт фаолият хавфсизлигини иқтисодий муаммолари Режа

Ҳаёт фаолият хавфсизлигини бошқариш. Ҳаёт фаолият хавфсизлигини иқтисодий муаммолари
Режа:
1.Ҳаёт фаолият хавфсизлигини бошқариш тизими, йўналишлари.
2.Ҳаёт фаолият хавфсизлигини қонуний,меъёрий ва ташкилий асослари. 3.Ҳаёт фаолият хавфсизлигини иқтисодий муаммолари ва уни таъминлашнинг моддий ҳаражатлари, хавфсизликни ижтимоий самадорлиги ҳамда уларни ҳисоблаш усуллари.
Таянч сўзлар: атроф муҳит, авария, хавфлар майдони, хавф, хавфсизлик, корхона,ускуналар, ҳалокат, хавф таҳлили


Хавфли объектнинг аҳоли ва атроф-муҳитга зарар этказиш хавфини миқдорий тавсифлаш сифатида ўтказиладиган хавфни таҳлили
Ҳар қандай ишлаб чиқаришнинг асосий мақсади — фойда олишдир. Ишлаб чиқариш фаолияти давомида ушбу кўрсаткични пасайтирувчи омиллар аниқланади. Авария ва бахциз ҳодисаларга олиб келувчи турли хавф-хатарлар шулар жумласига киради (10.3-расм).
Авария ускунанинг тўхтаб қолиши ёки ишлаб чиқишига сабаб бўлиши, бахциз ҳодиса эса ходимнинг меҳнат қобилиятини ёъқотиши ёки ўлимига олиб келиши мумкин. Натижада авария ҳам, бахциз ҳодиса ҳам корхонага зарар келтиради ва фойданинг камайишига олиб келади.
Хавф-хатарларни идентификациялаш, хавфни баҳолаш ва таҳлил қилиш, уни камайтириш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқиш орқали хавф даражасига таъсир кўрсатиб авариялар ва бахциз ҳодисалар этказадиган зарарни қоплаш учун кетадиган харажатларни камайтириш мумкин.
Шунингдек ходимларни, техник хизмат кўрсатишни, технология ва меҳнат интизомини бошқариш жараёни орқали, ускунанинг ишончлилигини таъминлаш ёъли билан хавфга таъсир кўрсатиш мумкин (10.4-расм).



10.3-расм. Хавф-хатарларнинг корхонага зарар этказиши

10.4-расм. Бошқарув жараёнларининг хавфга таъсири
Хавфли ишлаб чиқариш объектидаги авариялар таҳлили шуни кўрсатдики, юқори авариявийликнинг сабабларидан бири — бу корхонани бошқариш тизими, шу жумладан унинг таркибий қисми бўлган меҳнат хавфсизлигини бошқариш тизими фаолиятининг этарли даражада самарали эмаслигидир.
Хавфли ишлаб чиқариш объектидан фойдаланувчи ташкилот травматизм ва аварияларнинг олдини олишни таъминлайдиган меҳнат хавфсизлигини бошқариш тизимини ишлаб чиқиши ва жорий этиши керак. Бундай тизим доирасида ходимларнинг меҳнат хавфсизлиги соҳасидаги ҳуқуқ ва жавобгарликлари аниқ белгилаб берилиши, самарали ишлаб чиқариш назорати ташкил этилиши, хавф омилларини бартараф этиш ёки камайтириш бўйича ташкилот раҳбарияти даражасида оптимал ва ўз вақтида қарорлар қабул қилиш учун маълумотлар олиш ва уларни таҳлил қилиш таъминланиши керак.
Меҳнат хавфсизлигини бошқариш тизимини барпо этишнинг муҳим шартларидан бири — бу ушбу тизимнинг ҳозирги замон республика талаблари ва халқаро сифат, хавфсизлик ва саломатликни бошқариш тизимлари стандартларига мувофиқ бўлишидир.
Ушбу тизимнинг ишлаб чиқилиши корхонага қуйидаги имкониятларни беради: Барча тузилмавий бўлинмалардаги ҳақиқий ҳолат ҳамда саноат хавфсизлиги ва меҳнат хавфсизлиги кўрсаткичларини пасайтирувчи омиллар мавжудлиги тўғрисида тўлиқ маълумотга эга бўлиш.
Авариялар ва ҳалокатларни олдини олиш.
У ёки бу бошқарув қарорини чиқаришда раҳбарнинг мустақиллигига дахл қилмаган ҳолда, корхонани вақт тиғиз бўлган шароитларда, экстремал ёки стресс вазиятларда қабул қилинган ноўрин қарорлардан ҳимоя қилиш. Ходимлар травматизми даражасини бирмунча камайтириш, авария туфайли бузилган ускуналарни тиклаш учун сарфланадиган харажатларни қисқартириш, ва бадал тўловларини камайтириш яъни корхона фойдасини ошириш.


Назорат саволлари
1.Ҳаёт фаолият хавфсизлигини бошқаришни вазифаси нимадан иборат?
2.Ҳаёт фаолият хавфсизлигини бошқариш ҳақида фикр билдиринг.
3.Иқтисодий зарар ва экстерналлар тушунчаларини изоҳланг.
4.Авариялар ва ҳалокатларни олдини олиш тартиби қандай?
5.Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги тадбирлари иқтисодий самарадорлиги қандай ҳисоланади?
V. Асосий ва қўшимча ўқув адабиётлар


Асосий адабиётлар

1. Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги ва экология. Сапаев М.С., Қодиров Ф.М. Ўқув қўлланма, Тошкент-“Алоқачи”-2019, 276 б.

Қўшимча адабиётлар