“Ахборот тизимлари ва технологиялари тармоқлар ва соҳалар

II БОБ.
Видеомаъруза яратиш босқичлари, видеомаъруза 
яратувчи дастурий воситалар таҳлили................................ 
32 
2.1
 
Видео маърузалар яратиш учун TurboSite дастури.................... 33 
2.2 TurbosSite дастурида тест тўзиш ва ундан фойдаланиш............ 
34 
2.3
 
Видео маърузаларни тайёрлаш учун Bandicam дастури............. 64 
Глоссарий 
85 
Хулосала 
89 
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 
91 
 

---

- 4 - 
"Талаба тўлдириладиган идиш 
эмас, балки ёритиладиган 
машъаладир" 
Дени
Дидро
 
 
Кириш 
Мавзунинг долзарблиги.
Барча соҳаларда бўлгани каби таълим 
тизимида ҳам кескин ўзгаришлар олиб борилмоқда. Энди фақат анъанавий 
ўқитиш усуллари билан ўқитишни ташкил қилиши замон талабига жавоб 
бермаслиги ҳаммага аён бўлиб қолмоқда, янги замонавий технологиялар 
таълим тизимини ўқитиш усулларига ўзининг таъсирини кўрсатмоқда, 
таълимни барча соҳаларида ўргатиш ва ўрганиш талаблари замонавий 
технологияларсиз самарасизлиги ва ахборот оқимининг кўплиги, янги 
ахборотларни тез кириб келиши, янгиланиши, билимларни самародорлиги 
тез эскириши, ҳамда жараёнлар ҳаётга тадбиқи ахборот технологиялари 
восталарини ёрдамига муҳтожлиги замон талаби бўлиб қолмоқда. Шунинг 
билан биргаликда ахборотларни оқимини бошқаришда замонавий 
компьютер қурилмаларидан тўғри фойдаланиш, тингловчи (талаба)га бирон 
мавзуни тўлиқлигича етказиш учун ахборот воситаларидан фойдаланиш 
билан биргаликда улардан фойдаланиш маданияти ўзидан ўзи шаклланиб 
ўқитувчининг қуролига айланиб бормоқда. Анъанавий маърузаларда 
ўқитувчиларни маҳоратини бирон бир замонавий ахборот технология 
восталари ёки дастурий таъминот алмаштирмаслигини замонавий олимлар 
таъкидлашади. Лекин маҳоратли педагог, етук олимлар фан арбобларининг 
илмини ўрганишга улардан керакли илмни олиш, ўрганиш уларни вақтини 
тўғри фойдаланиш, қолаверса уларни ҳаётий фаолиятига халақит бермаган 
ҳолда улардан илм янгиликларини ўрганишда ахборот технологиялари 
воситалари, вертуал муҳитлар, замонавий дастурий таъминотларни ёрдами 
янги билимларни, уларни қилаётган илмий ишларига тезроқ кириб боришга 
шароит яратади. Қолаверса, илм ўрганувчилар сонини чегарасини олиб 
ташлаш имкониятини беради. Бу билан ўқилган маърузалар, илмий иш 

---

- 5 - 
жараёнлари, натижалари соҳасидан қаътий назар замонавий ахборот
технология имкониятидан фойдаланиб тингловчига босқичма-босқич 
ўрганиш имкониятини беради. Шунинг билан яратилаётган манбалар 
(электрон китоблар, ўқув қўлланмалар, ихтиролар, методик тавсиялар, 
маърузалар электрон вариантлари) яратилиш талаби кўпайиб бормоқда, бу 
эса тингловчи томонидан яратилган ресурслардан сифатни, оддийликни, 
тушунарлиликни, кетма-кетликни, керак қисмида онлайн, офлайн 
мулоқатларни эҳтиёжи келиб чиқади.
Ҳозирда янги видеомаърузалар яратиш анъанага айланиб бориётгани 
табиий ҳолга айланиб бормоқда, бу тингловчи онгига кўргазмали таъсирдан 
фойдаланиш янги таълим технологияларини такомиллаштириш ва 
ривожлантириш 
истиқболларини 
очади. 
Лекин 
юқорида 
таъкидлаганимиздек, бу ҳеч қайси ананавий дарс жараёнларини 
тўлиқлигича алмаштириш имконини бермайди, ҳаттоки онлайн дарслар 
ҳам, фақатгина дарснинг қандайдир бир қисмини қоплаши мумкин. Узоққа 
бормайлик, бу ҳақда Х.Зайнидиновнинг “Қанийди масофавий эмас 
ҳаммаларингиз ёнимда бўлганларингда сизларга бунданда кўп нарса 
ўргатган бўлар эдим” деган сўзлари яккол мисол бўлади. Агар биз ҳам шу 
мутаххассис, ёки малака оширишда дарс берган малакали устозларни 
офлайн дарсларида иштирок этганимизда, янада дарслар самараси кучлирок 
бўлар эди. Шунга қарамай малака курсларининг видеолекциялари 
тингловчига соха бўйича билим бериши билан бирга ўқитиш услубини 
ўрганишга қизиқтиролади. 
Таълимни ривожлантиришнинг жаҳон тенденциялари мақсадга 
йўналтирилган мустақил фаолиятга жалб қилиш йўли билан шахсни ҳар 
томонлама ривожлантиришга йўналтирилган. Таълим тизимини қайта 
қуришда жаҳоннинг илғор мамлакатларида таълим бериш ва 
тарбиялашнинг илғор принциплари сифатида мустақил фаоллик ва билим 
олишни англаб етиш принципларини биринчи масала қилиб қўйилган, 
шунингдек, таълим жараёнига янги ахборот технологиялари кенг жорий 

---

- 6 - 
этилмоқда. Маълум қилинишича, мамлакат таълим-тарбия тизимини янада 
такомиллаштириш, илм-фан соҳаси ривожини жадаллаштириш мақсадида 
Президент 
фармони 
лойиҳаси 
ишлаб 
чиқилди. 
Мазкур 
ҳужжат