Ахборот тизимларида ахборот хавфсизлиги тушунчаси



Download 0,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/85
Sana03.01.2022
Hajmi0,96 Mb.
#316681
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   85
Bog'liq
axborot tizimlarini loyihalash texnologiyalarining.



O‟ZBЕKISTON RЕSPUBLIKАSI 

OLIY VА O‟RTА MАХSUS TА‟LIM VАZIRLIGI 

 

TOSHKЕNT TЕMIR YO‟L MUHАNDISLАRI INSTITUTI  

 

“Temir yo‟l transportida axborot tizimalri” 

 

 kаfеdrаsi 

 

 

 



Axborot xavfsizligi va axborotni himoyalash  

 

fаni bo’yichа 



 

 

Ma‟ruza matni 

 

 

 

 



 

 

 



 

TUZUVCHI: IBRAGIMOV R. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TOSHKЕNT – 2018  


Axborot xavfsizligi va axborotni himoyalash fanidan 

ma‟ruzalar matni 

 

Mavzu № 1 

Axborot tizimlarida axborot xavfsizligining asosiy tushunchalari. Axborot 

xavfsizligi muammolari, ularning turlari va mohiyati. Keng tarqalgan 

tahdidlar va ularning oqibatlari 

(6 soat) 

 

Reja: 

1. Fanning dolzarbligi; 

2. Asosiy tushunchalar; 

3. Axborot xavfsizligining asosiy himoya obyektlari; 

4. Axborot xavfsizligining asosiy muammolari; 

5. Fanning vazifalari. 



Foydalanilgan adabiyotlar:

 

1. Kim David. Fundamentals of Information Systems Security. -USA, 2014. -



p.544. 

2. Mark Stump. Information Security: principles and practice.  -2

nd

 ed. -USA, 



2011. -p.608. 

3.  Акбаров  Д.Е.  Ахборот  хавфсизлигини  таъминлашнинг  криптографик 

усуллари ва уларнинг қўлланилиши. -Т.: Ўзбекистон маркаси, 2009. -432 б. 

4. Пардаев А.Х. ва бошқалар. Ахборот хавфсизлиги: муаммо ва ечимлар. 

-Т.:Ёзувчи, 2004. 

5.  Мамаев  М.,  Петренко  С..  Технологии  защиты  информации  в 

интернете.  -С/П:Питер, 2002. -844 с. 

6.  Соколов  А.В.,  Степанюк  О.М.  Методы  информационной  защиты 

объектов и компьютерных сетей.  -М.:Полигон-АСТ, 2000. -270 с. 

7. Шнайер Б. Секреты и ложь: безопасность данных в цифровом мире.  -

С/П: Питер, 2003. -368 с. 



8.  Под  рук.  Сонникова  В.Г.  Технические  методы  и  средства  защиты 

информации. -М.: Полигон-АСТ, 2000. -314 с. 

9. Ibragimov R.I., Tulaganova Z.X., Mamurova F.I., Boltayev A.X. «Axborot 

xavfsizligi va axborotni himoyalash» fani bo’yicha laboratoriya ishlari to’plami. -

T.: ToshTYMI, 2011. -55 b. 

 

XXI  asr  insoniyat  hayotiga  axborot  texnologiyalarining  g‘oyatda  rivojlanishi 



va  inson  faoliyatining  barcha  sohalariga  chuqur  qo‘llanishi  bilan  kirib  keldi. 

Hozirgi  kunda  zamonaviy  axborot  texnologiyalarining  to‘xtab  qolishi  insoniyat 

hayotida  halokatli  natijalarga  olib  kelishi  mumkin.  Axborot  texnologiyalari 

jamiyatning  muhim  ustunlaridan  bo‘lsa,  axborotning  o‘zi  hozirgi  kunning  eng 

bebaho  mulkiga  aylandi.  Inson  o‘zining  qimmatli  buyumlarini  har  doim  avaylab 

asragan, uni o‘g‘irlashlariga yoki buzishlariga yo‘l qo‘ymagan. Yuqorida aytilgan 

fikrlar esa, axborot texnologiyalari va axborotni eng avaylab asrash lozim bo‘lgan 

mulk ekanligini ko‘rsatib turibdi. Chunki, axborot texnologiyalari deganda nafaqat 

axborotga  avtomatlashtirilgan  ravishda  ishlov  berish  tizimlari,  balki  ixtiyoriy 

jarayonni  amalga  oshirishda  axborot  asosida  taroziga  solingan,  rejali  ish  tutish 

bilan bog‘liq bo‘lgan har qanday tizim (hattoki, u qo‘l mehnatiga asoslangan bo‘lsa 

ham)  ko‘zda  tutiladi.  Shu  sababli  axborot  va  axborot  tizimlarining  xavfsizligini 

ta’minlash davr talabiga aylangan bugungi kunning dolzarb muammosidir. 

Quyida  o‘rganiladigan  fan  sizni  aynan  shu  muammoni  yechish  yo‘llari  va 

vositalari  bilan  tanishtiradi  va  axborot  xavfsizligi  fani  deb  ataladi.  Fan  bilan 

tanishishni  birinchi  navbatda  asosiy  tushunchalar  va  ularning  ta’riflarini  keltirish 

bilan boshlaylik:   

Axborot 

insonning  5  ta  sezgi  organlari  orqali  oladigan,  cheksiz  xabarlar 

ichidan  o‘zi  uchun  foydali  qismini  xotirada  saqlab  qoladigan  qismidir.  Masalan, 

birov  bilan  tanishganda  uning  kiyimi,  qaerda  turgani,  kim  bilan  turgani  va 

hokazolar  emas,  uning  ismi,  qiyofasi,  kasbi  kabi  axborotlarni  eslab  qolishga 

harakat qilinadi. 




Texnologiya

 esa (jarayonni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan bilimlardan 

foydalanib)  o‘zida  ixtiyoriy  jarayonning  har  bir  (xattoki  eng  kichigi  ham) 

bosqichini aks ettiruvchi batafsil ish rejasidir. Masalan, bir taomni pishirish yo‘llari 

bilan  tanish  bo‘lgan  o‘nlab  odamlar  uni  o‘nlab  mazali  ko‘rinishda  tayyorlaydilar, 

chunki ularning har biri o‘z usuli, ya’ni o‘z texnologiyasidan foydalanadi. 



Tizim 

deganda  bir  maqsadni  amalga  oshirish  uchun  qaratilgan  barcha 

jismoniy  va  mantiqiy  obyektlar  majmuasi  ko‘zda  tutiladi.  Masalan,  maorif  tizimi 

deganda  nafaqat  maktablar,  bog‘chalar,  litsey-kollej  va  oliy  o‘quv  yurtlari,  balki 

ularning  binolari,  barcha  xizmatchilari  (farroshdan  tortib  boshliqqacha),  tuman, 

shahar,  viloyat  va  mamlakat  maorifni  boshqarish  tashkilotlari,  o‘qitish  usul  va 

vositalari barchasi ko‘zda tutiladi. 

Xavfsizlik

  tushunchasi  hayotda  asosan  biror  holat  uchun  xavf-xatar 

bo‘lmagan yoki uning uchun ishonchli himoya o‘rnatilganligini bildiradi. Axborot 

tizimlarida  ham  xuddi  shunday  ma’noni  anglatgan  bu  ibora  tizimning  normal 

faoliyat  ko‘rsatishi,  samarali  ishlashi  uchun  barcha  sharoitlar  mavjudligi  va 

tizimning  turli  xavf-xatarlardan  ishonchli  himoyalanganligini  ta’minlaydi  va  uni 

aynan  shu  holat  uchun 


Download 0,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish