Алгебра ва сонлар назарияси (чизиқли алгебра)



Download 1,71 Mb.
bet22/26
Sana28.06.2022
Hajmi1,71 Mb.
#714860
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   26
Bog'liq
Алгебра ва сонлар назарияси (чизи ли алгебра)

Теорема-1. Ҳар қандай n ўлчамли евклид фазосида ортогонал базислар мавжуддир.
Исбот. n ўлчамли фазонинг таърифига мувофиқ унда бирор базис мавжуддир. векторлардан ортогоналлаш жараёни ёрдамида жуфт-жуфти билан ортогонал бўлган n та вектор ясаймиз.
бўлсин деб фараз қилайлик. векторни кўринишда излаймиз. сонни шундай танлаб оламизки, , яъни бўлсин. Бундан

келиб чикади.
Жуфти-жуфти билан ортогонал бўлган ва нолдан фарқли векторлар ясалган деб фараз қилайлик. векторни
(3)
шаклда излаймиз, яъни векторни ясалган векторларнинг чизиқли комбинацияси ёрдамида векторага «тузатиш» киритиш йўли билан ундан ( дан) ҳосил қиламиз. коэффициентларни

вектор билан векторларнинг ортогоналлиги шартидан топамиз:

векторлар жуфт-жуфти билан ортогонал бўлганликлари учун, у тенгликлар ушбу куринишда ёзилади:

Булардан

Шу жойга келгунча векторларнинг чизиқли эрклилигидан фойдаланилгани йуқ. Ясалган векторнинг нолдан фарқли эканиин исбот қилишда бундан фойдаланамиз. Ҳозирча вектор , векторларнинг чизиқли комбинацияси эканига эътибор бериб ўтайлик. Аммо векторни вектор, ҳамда векторларнинг чизиқли комбинацияси билан алмаштириш мумкин ва ҳоказо. Шундай қилиб, биз векторни ушбу кўринишда ёзилишини топамиз:
. (5)
Энди экани равшандир. Ҳақиқатан ҳам, акс ҳолда (5) тенгликнинг ўнг тарафи нолга тенг бўлар эди. Бу эса векторларнинг чизиқли эрклилигига зид бўлар эди. Шундай қилиб, ҳамда векторларга кўра векторни ясадик. Худди шунга ухшаш, ҳамда ларга кўра ни ясаймиз ва ҳакозо.
Бу жараённи берилган векторлар тамом бўлгунча давом қилдириб, биз нолдан фарқли ва жуфт-жуфти билан ортогонал бўлган n та векторларни, яъни ортогонал базисни ҳосил қиламиз. Теорема исбот бўлди.
Агар векторларни

вектор билан алмаштирсак, у ҳолда бу векторлар узунлиги 1 га тенг бўлган, жуфт-жуфти билан ортогонал векторлар бўлишини кўриш қийин эмас, яъни биз нормалланган ортогонал базис ҳосил қиламиз.
лар V евклид фазосида ортогонал базис деб фараз қилайлик. Икки вектор скаляр кўпайтмасининг бу базисда ўз координаталари орқали қандай ифода қилинишини топайлик. сонлар х векторнинг, сонлар эса у векторнинг бу базисдаги координаталари бўлсин, яъни
,
.
У ҳолда
,
ҳамда

бўлгани учун
(6)
бўлади, яъни нормалланган ортогонал базисда икки векторнинг скаляр кўпайтмаси уларнинг мос координаталари, кўпайтмаларининг йиғиндисига тенг.
х векторнинг нормалланган ортогонал базисдаги координаталарини топамиз.

деб фараз қилайлик. Бу тенгликнинг иккала томонини га скаляр кўпайтириб,

эканини ва шунга ўхшаш,


(7)
эканини топамиз. Шундай қилиб, нормалланган ортогонал базисда векторнинг координаталари бу вектор билан мос базис векторларининг скаляр кўпайтмасидан иборатдир.
х вектор билан узунлиги 1 га тенг бўлган е векторнинг скаляр кўпайтмасини х векторнинг е вектордаги проекцияси деб аташ табиийдир. Исбот қилинган тасдиқ, аналитик геометриядаги каби, нормалланган ортогонал базисда векторнинг координаталари, бу векторнинг базис векторларига (координаталар ўқларига) туширилган проекцияларидан иборат эканлигини билдиради.
2. Нуқтадан қисм фазога ўтказилган перпендикуляр. Нуқтадан қисм фазогача бўлган энг қисқа масофа.

Download 1,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish