Algoritimlash va dasturlash tillari

Kurs ishining maqsadi
Delphi dasturlashtili operatorlarini va dasturlar tuzish texnologiyalarini o’rganishdan iborat.
Kurs ishining vazifalari quyigagilardan iborat

• 
  Dasturlash tili elementlari bilan tanishish;
  
• 
  O’zgarmaslar, o’zgaruvchilar va standart funksiyalar amalda qo’llash o’rganish;
  
• 
  Ma’lumotlar turlari haqida ma’lumotga ega bo’lish;
  
• 
  Ma’lumotlarni kiritish va chiqarish operatorlari bilan ishlashni o’rganish;
  
• 
  Shartli va shartsiz o’tish operatorlari dasturda qo’llash bilan tanishish;
  
• 
  Sikl operatorlari va uning imkoniyatlari o’rganish.
  

Axborot hozirgi davrda eng muhim va dolzarb hisoblanib axborotsiz hayotni tasavvur qilib bo’lmayabdi, bundan asosiy maqsad ma’lumotlarni sodda tushunarli holatga keltirish talab qilinadi, Delphi dasturi barcha ma’lumot omborlarini tushunarli holatga keltiradi.

Ma’lumki, davlatimizda zamonaviy kompyuter va telekommunikatsiya tizimlari hamda texnologiyalarini yanada rivojlantirishga g’oyat muxim e’tibor qaratilmoqda. Bugungi kunda har sohada bizning ishimizni yengilatayotgan texnika kompyuterdir albatta bu kompyuterlardan to’laqonli foydalanish uchun dasturiy ta’minot bilan ta’mirlangan bo’lishi zarur.


ASOSIY QISM
1.PASKAL TILINING UMUMIY TAVSIFI
XVII asrda yashagan va dunyoda birinchi hisoblash mashinasini yaratgan frantso’z olimi Blez Paskal sharafiga shunday deb nomlangan PASKAL tili Shvetsariyaning Tsyurix shahridagi Oliy texnika maktabining professori Niklaus Virt tomonidan 70-yillarda yaratilgan bo’lib, 1979 yilda standart Paskal deb tasdiqlangan. O’zining soddaligi, mantiqiyligi va samaraliligi tufayli bu til butun dunyoga tezda tarqaldi.
Hozirgi paytda barcha hisoblash mashinalari, xususan, mikroEHMlar ham shu tilda ishlash imkoniyatiga ega. Dasturlar matnining to’griligini osonlik bilan tekshirish mumkinligi, ularning ma'nosi yaqqol tashlanishi va oddiyligi bilan ajralib turadi.Paskal ancha murakkab va ko’p vaqt oladigan hisob ishlarini bajarishga muljallangan tarkiblashtirilgan dasturlar tuzishga imkon beradi. Yana bir afzalligi shundan iboratki, foydalanuvchi xatolikka yo’l kuymasligi uchun yoki xato yezib kuygan bo’lsa, tez tuzatib olishi uchun dasturda ishlatilgan o’zgaruvchilar oldin-dan qaysi turga (toifaga) mansub ekanligi belgilab quyilgan bo’ladi. Shu bilan birga dasturning barcha elementlari haqida ma'lumot tavsiflash bo’limida mujas-samlashgan bo’ladi Operatorlar soni esa imkon darajasida kamaytirilgandir.
Paskal algoritmik tilining alifbosi quyidagilardan iborat: 1) 26 ta lotin harflari; 2) 0 dan 9 gacha arab raqamlari; 3) 32 ta kiril harflari; 4) maxsus belgilar –, (, ), Q, * , G`, : , ; , [ , ], q, >, <) ni uz ichiga oladi. Paskal tilida so’z deb bir nechta belgilar ketma-ketligi tushuniladi.
Xizmatchi so’z deb Paskal tilidagi standart nom tushuniladi. Bu nom maxsus ma'noni anglatadi va uni ma'lumotlarga berib bo’lmaydi. Masalan, PROGRAM, BEGIN, END va h.k. Paskal tilidagi ma'lumotlarning elementlari bo’lib, o’zgaruvchilar, o’zgarmaslar, izohlar xizmat qiladi.