Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti sh. A. Aminjonov, E. N. Nuritdinnov

Bolalarda siydik chiqarish mexanizmlarini rivojlanishi

Siydik chiqarish reflektor jarayoni hisoblanadi. Siydik pufagiga tushtan siydik uning bosimini ko‘taradi. Bu esa pufak devoridagi retseptorlarga ta`sir etadi. Natijada qo‘zg‘atish paydo bo‘ladi va u siydik chiqarish markazi hisoblamgan orqa miyaning pastgi qismiga boradi. Markazdan impulslar pufak mushagiga keladi va uni qisqarishi yuzaga chiqadi chamda sfinkter bo‘shashadi va siydik pufagidan siydik chiqarish kanaliga o‘tadi. Bu ixtiyorsiz ravishdagi siydik chiqarishi bo‘lib, u asosan bir yoshli bolalarda bo‘ladi.

Katta eshdagi bolalar kattalarga o‘xshab siydik chiqarishi xususiyatiga ega. Bu esa siydik chiqarishni refleks orqali boshkarilishini etilishidan dalolat beradi. Umuman olganda 2 yoshli bolalarda siydik chiqarishni to‘xtatish (nafaqat kunduzi batki kechasi ham) shartli reflektor mexanizmi shakllangan bo‘ladi, lekin bolaning 5-10 yoshligida ba`zan to balog‘at yoshigacha kechalari ixtiyorsiz ravishda siydik chiqarish (enurez) holatlari uchraydi. Bu holat xavoni sovuq paytida ya`ni kuzla va qishda kuproq bo‘ladi. enurezga ruhiy jarohatlar uyquning buzilishi, ko‘p suyuqlik iste`mol qilish va boshqalar ta`sir qiladi.


Bolalarning qiyimi va poyabzal qo‘yiladigan gigienik talablar

Bolalar yilning fasliga va iqlim sharoitiga qarab kiyinishi lozim. Ustki kiyim etarli miqdorda havo o‘tkaziladigan, ichki kiyim ter va yog‘ni yaxshi shimadigan va havoni almashtirib turadigan bo‘lishi shart. Jundan tikilgan kiyim ham issiq bo‘ladi, ham havoni yaxshi o‘chkazadi. Kiyim harakatni chektamaydigan, nafas olish, ovqat hazm bo‘lishi, limfa va qon aylanishini qiyinlashtirmaydigan bulishi kerak. Belni rezina yoki kamar bilan siqib bog‘lash tavsiya etilmaydi o‘quvchilar qiyimi engil, pishiq va chidamli bo‘lishi lozim. Kiyimning bejirim, chiroyli bo‘lishi estetik va tarbiyaviy ahamiyatga ega, did bilan kiyinganda odamning kayfiyati yaxshilanadi, salomatligi ham yaxshi bo‘ladi.

Sintetik tolalardan to‘qilgan g‘azlama issiqni yaxshi o‘tkazmagani, gigroskopik hususiyati past bo‘lganidan organizmning isib ketishiga sabab bo‘ladi. Havo sovuq bo‘lganda esa odam darrov sovuq qotadi, binobarin, ter va yog‘ bezlari faoliyati buziladi, terida mikroblar ko‘payishiga sababchi bo‘ladi. Lekin lavsandan tikilgan kiyim gigiena talabiga to‘la javob beradi. YOzda oq kiyim kiygan ma`qul.
Qishda o‘quvchilar bosh kiyim kiyishi kerak, bahor kuz oylarida o‘g‘il bolalar qalpoq va shunga o‘xshagan bosh kiyim, qizlar beretka, cho‘qilgan qalpoqcha kiygani ma`qul yoz oylarida panama somon shlyapa kiyish kerak.
Poyabzal engil, qulay, oyoqqa loyiq bo‘lishi kerak. Har kuni kiyiladigan poyabzalning poshnasi kengroq va pastroq (1-2 sm) bo‘lgani yaxshi. Rezina etikni jun paypoq bilan kiyish shart. YOzda engil ochiq kiyim yoki charm tuflikiyish kerak. Birovning paypog‘i, poyabzalini kiymagan yaxshi, zamburug‘ kasalligi o‘qib kolishi mumkin.