Amaliy mashg‘ulot №2 Mavzu: Sulfat kislotasining kuchli eritmalarini suyultirish xisoblari Namunaviy masal №1. Masalani sharti

Amaliy mashg‘ulot №2

Mavzu:Sulfat kislotasining kuchli eritmalarini suyultirish xisoblari

Namunaviy masal №1.

Masalani sharti:

Og‘irligi m₂=750 tonna C₂=5% li H₂SO eritmasini tayyorlash uchun necha tonna S₁=93% kuporos moyi va texnologik suv kerak. Kuporos moyi va texnologik suvning miqdorlari og‘irlik va hajmiy o‘lchov birliklarida hisoblansin.

Berilgan:

m₂=750 t H₂SO₄

C₂=5% H₂SO₄

₁=93% H₂SO₄=1,8279 t/m³ (Bu qiymatlar ma’lumotnomadan olinadi).

₂=5% H₂SO₄=1,0317 t/m³

m₂93% H₂SO₄ m₃H₂O?

V₁93% H₂SO₄ V₂H₂O?

Masalani echimi:

1
93
. Bu masalaning echimi uchun Krest qoidasi asosida praporsiya tuzamiz.

5

2. m₂=750 t S₂=5% H₂SO₄ eritmasini tayyorlash uchun 93%-lik kuporos moyini sarfini xisoblaymiz;

9 3t 5% H₂SO₄ 5t 93% H₂SO₄

m ₁t 5% H₂SO₄ m₂t H₂O₄

m₂ 93% H₂SO₄=

m₂ 93% H₂SO₄= =40,3 t 93% H₂SO₄

3. Texnologik suvni sarfini xisoblaymiz:

9 3t5% H₂O₄ 88t texnologik H₂O

m ₁t5% H₂O₄ m₃t texnologik suv

Bu erdan:

m₃ H₂O ;

m₃ H₂O N₂O

4. Xisobimiz to‘g‘riligini bilish uchun

m₂+m₃ =40,3t+709,7t =750t 5% H₂SO₄

Demak, og‘irlik o‘lchov birliklarida bajarilgan hisoblar to‘g‘ri ekan.

Endi sulfat kislotasi va texnologik suvning xisoblab topilgan og‘irlik miqdoridan ular hajmi miqdorlarini hisoblaymiz.
5. 40,3t 93% H₂SO₄ necha m³ hajmni egallaydi?

V₁ 93% H₂SO₄ 93% H₂SO₄

6. 709,7 H₂O necha m³ hajmni egallaydi?
V₂H₂O H₂O

bu erda H₂O texnologik suvning zichligi.

7. 750 t 5% H₂SO₄ ning hajmini aniqlaymiz.

Bu hajm ikki usul bilan aniqlanishi mumkin.

A). 93% H₂SO₄ hajmiga H₂O hajmini oddiy qo‘shish usuli bilan, ya’ni;

V_3/a=V₁+V₂=22,047m³ +709,7m³=731,747m³ 5% H₂SO₄

B). 5% H₂SO₄ hajmini uning zichligi orqali xisoblash:

V_3/a 5% H₂SO₄

Bu natijalardan haqiqiysi V_3/b =726,955 m³dir, V_3/b =731,474 m³ esa noto‘g‘ri javobdir, chunki sulfat kislotasi suvda juda yaxshi eriydi. SHu munosabat bilan

A) usuli bir-birida erimaydigan moddalar uchungina to‘g‘ridir.

Mustaqil ishlash uchun topshiriqlar

Berilgan.

SO₂ ni SO₃ ga oksidlash kontakt apparatidagi katlam ichidagi xarorat 595⁰S.

1. 
   t₁=595⁰C
   
2. 
   PSO₂=11,4%SO₂
   
3. 
   PO₂=0,6%O₂
   
4. 
   PN₂=79%N₂
   

Uchok gazining sarfi

5. 
   Vuch =140000m³/soat
   

Uchok gazining chiziklik tezligi

6. 
   Wuch =1,42m/sek
   

595⁰S dagi SO₂ ni SO₃ ga oksidlash tezligi doyimiyligi

7. 
   E=23000 kkal/ mol
   

V₂O₅ katalizatorning aktivlanish energiyasi katalizatorlari.

8. 
   s=1,34 ortikchalik koeffitsienti
   
9. 
   x=0,54 SO₂ ni SO₃ ga ammoniy oksidlanish koeffitsienti
   

X=PSO₃ / PSO₃+PSO₂ <1

10. 
    Ko=9,4∙10⁶-V₂O₅ katalizatori uchun doimiy
    
11. 
    Kurilmadagi umumiy bosim R=1 atm.
    

YUkoridagi sharoitlarida kuyidagilar xisoblanadi.

1. 
   Reaktorning, ya’ni kontakt apparatidagi katalizning xajmi xisoblansin.
   
2. 
   Kontakt apparatining diametri xisoblansin.
   
3. 
   Katalizator katlamining balandligi xisoblansin.
   

Nazorat savollari

1. 
   Kontakt apparatidagi katalizning xajmi .nimaga teng?
   
2. 
   Kontakt apparatining diametri qanday xisoblanadi
   
3. 
   Katalizator katlamining balandligi qanday .hisoblanadi?
   
4. 
   .Sarf koeffitsient nima ?
   
5. 
   .Moddiy balans kanday tuziladi?
   
6. 
   .Reaksion aralashmaning miqdoriy ko‘rsatgichlari orasidagi o‘zaro nisbatlar anday tuziladi?
   

Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati

1.M.E.Pozin i dr. ”Raschetы po texnologii neorganicheskix veщestv”,L. ”Ximiya”,1977 g.

2.I.P.Muxlenov. ”Raschetы ximiko-texnologicheskix protsessov”L., ”Ximiya”, 1976 g.

3.V.I.Atroщenko. ”Raschetы po texnologii svyazannogo azota”,M., ”Ximiya”,1976 g.

4.P.V.Dыbina i dr. ”Raschetы po texnologii neorganicheskix veщestv”,M. ” Vыsshaya shkola”,1967 g.