Аммиакнинг зарарсизлантирилиши. Аминокислоталар алмашинувининг специфик йўллари



Download 9,88 Mb.
Sana05.06.2022
Hajmi9,88 Mb.
#638619
Bog'liq
8. Аминокислоталар алмашинуви

Аминокислоталар алмашинувининг хусусий йўллари.

Кўриб чиқиладиган саволлар

  • 1.Серин ва глицин алмашинуви.
  • 2.Метионин алмашинуви, трансметилланиш реакциялари. Фолат кислотаси ва витамин В12нинг трансметилланиш реакцияларидаги аҳамияти.
  • 3.Фолат кислотаси етишмовчилиги. Сульфаниламид препаратларининг бактерицид таъсири.
  • 4.Фенилаланин, тирозин ва триптофан алмашинуви, уларни бузилишидаги наслий касалликлар.

Оргaнизмдa бир углeродли қолдиқлaрнинг бирлaмчи мaнбaи бўлиб сeриннинг β-углeрод aтоми, глициннинг a-углeрод aтоми, мeтиониннинг, xолиннинг-CH3 гуруҳи, триптофaн индол ҳaлқaсининг 2 C aтоми, гистидин имидaзол ҳaлқaсининг 2 C aтоми ҳисоблaнaди. Мисол тaриқaсидa тeтрaгидрофолaт кислотaси (ТГФК) кофaктори иштирокидa сeриндaн глицин синтeзи вa aксинчa глициндaн сeрин синтeзидa, глициннинг кaтaболизми нaтижaсидa бир углeродли қолдиқ мeтилeн ҳосил бўлaди.

  • Оргaнизмдa бир углeродли қолдиқлaрнинг бирлaмчи мaнбaи бўлиб сeриннинг β-углeрод aтоми, глициннинг a-углeрод aтоми, мeтиониннинг, xолиннинг-CH3 гуруҳи, триптофaн индол ҳaлқaсининг 2 C aтоми, гистидин имидaзол ҳaлқaсининг 2 C aтоми ҳисоблaнaди. Мисол тaриқaсидa тeтрaгидрофолaт кислотaси (ТГФК) кофaктори иштирокидa сeриндaн глицин синтeзи вa aксинчa глициндaн сeрин синтeзидa, глициннинг кaтaболизми нaтижaсидa бир углeродли қолдиқ мeтилeн ҳосил бўлaди.

Серин ва глицин алмашинуви

  • 3-fosfoglitserat —→ 3-fosfoserin —→ serin + H3РO4
  • Serin + TGFK ———→ glitsin + N5,N10-metilen-TGFK + H2O
  • Трансметилланиш –S-аденозилметиониндан специфик метилтрансферазалар ёрдамида метил -СН3 –гуруҳини акцепторларга ўтказилиши билан борадиган реакциялар.
  • S-аденозилметиониннинг метил гуруҳи қуйидаги синтез реакцияларида ишлатилади:
  • креатин
  • холин
  • N-метилникотинамид
  • адреналин
  • метилланган асослар

Бир углеродли қолдиқлар манбалари:

  • серин бетта углероди,
  • глицин альфа углероди,
  • метионин, холин СН3 гуруҳи,
  • трипотофан индол ҳалқаси 2-углерод атоми,
  • гистидин имидазол ҳалқаси 2- углерод атоми.

S-аденозилметионин

Креатин синтези

  • Биринчи босқичи буйракда глицин-амидинотрансфераза ферменти иштирокида содир бўлади.
  • Аргинин +глицин →гуанидинацетат +орнитин
  • Иккинчи босқич жигарда гуанидинацетатметилтрансфераза ферменти иштирокида кечади.
  • Учинчи босқич мушакда содир бўлади.
  • Организмда 2% га яқин креатин креатининга айланади.
  • Мушакларда креатин миқдори - 25-55 г/кг, юрак мушагида – 15-30 г/кг, мия тўқимасида – 10-15 г/кг.
  • Креатин сийдик билан фақат болаларда ажратилади, катталарда 1 суткада креатинин сийдик билан 4,4-17,6 ммоль/сут. ажратилади.
  • Мушак массаси ва креатинин ажратилиши ўртасида боғлиқлик мавжуд.
  • Сийдикда креатиннинг мавжудлиги ва мушакда креатинфосфокиназа фаоллигининг пасайиши мушакларда дистрофия ривожланишидан далолат беради.

Адреналин синтези

Холин синтези

  • серин → этаноламин +3 SAM→
  • холин + SАГ

ДНКнинг метилланиши

  • S-аденозилметионин метил гуруҳи ДНКнинг специфик қисмларига ўтказилиши ДНК модификациясининг тарқалган шаклидир. ДНК молекуласида метилланган асослар ҳосил бўлади – 5-метилцитозин, 6-метиладенин. Улар, эҳтимол, генетик нусхаларнинг специфик маркерлари бўлишлари мумкин.
  • Бегона ва дори моддалар, гормонларнинг зарарсизлантирилишида трансметилланиш реакциялари алохида ўрин тутади.
  • Амин, фенол, тиол бирикмаларга метил гуруҳининг ўтказилиши натижасида N-, O-, S-метил коньюгатлар ҳосил бўлади.

Метилдофанинг зарарсизлантирилиши

  • Метилдофа → метилдофамин + СО2
  • Метилдофамин +S-аденозилметионин →3-O-метилметилдофамин + S-аденозилгомоцистеин

Фолат кислотаси

Антиметаболитлар

  • Антивитамин, антигормон, антимедиатор, антифермент, антиаминокислота, антипурин, антипиримидин, антикоагулянт ва бошқ.
  • Фолат кислота антиметаболитлари –
  • 6-меркаптопурин, аминоптерин ва метатрексат; ПАСК, сульфаниламид препаратлар;
  • гепарин – витамин К;
  • авидин оқсили– витамин Н.

Аминокислоталар алмашинувининг хусусий йўллари

  • Глюкоген аминокислотлар: аланин, аргинин, аспарагин, цистеин, глутамин, глицин, гистидин, 4-гидроксипролин, метионин, пролин, серин, треонин, валин
  • Кетоген аминокислота: лейцин
  • Глюкоген ва кетоген аминокислоталар: изолейцин, лизин, фенилаланин, триптофан, тирозин

Фенилаланин ва тирозин алмашинувининг бузилиши

  • Фенилкетонурия – фенилаланингидроксилаза ферментининг синтези бузилиши натижасида вужудга келади. Сийдик билан суткада 1-2 гр фенилпироузум кислотаси, 2-3 гр фенилацетилглутамин ажралиб чиқади.
  • Алкаптонурия – гомогентизин кислота оксидазаси инактивланиши натижасида вужудга келади. Тоғайларнинг бўялиши (охраноз), қариликда артрит ривожланиши кузатилади. Сийдикга ишқор қўшилса, тезда қораяди.
  • Альбинизм – тирозиназа ферментининг ирсий етишмаслиги натижасида меланоцитларда меланин ҳосил бўлмайди.
  • Паркинсонизм – тирозиннинг ДОФАга айланиши бузилади.

Триптофан алмашинуви


Download 9,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish