Anorganik moddalarning eng muhim sinflari

Nordon tuzlar

Nordon tuzlar ko'p negizli kislotalar tarkibidagi vodorod
atomlaridan bir qismining o'mini metall atomlari olishi natijasida
hosil bo'ladi.
Demak, bir negizli kislotalar nordon tuz hosil qilmaydi. Ayrim nordon tuzlarning tarkibi va tuzilishini quyidagicha
ifodalash mumkin:

Olinishi va xossalari. Nordon tu^lami — о 'rta tu7.lami kislotalar bilan o'zaro ta'siridan hosil qilish mumkin:

Nordon tuzlar boshqa tuzlardan quyidagicha xossalari bilan farq qiladi.
Nordon tuzlar ishqorlar bilan reaksiyaga kirishib о 'rta tuz va suv hosil qiladi:

Nomlamshi. Nordon tuzlar umumlashtirilib gidrotuzlar (lotincha Hudrogenium — vodorod so'zidan olingan) deb ataladi. Bu kislota tarkibidagi vodorod atomlari metallga to'liq almashgan degan ma'noni anglatadi.
Nordon tuzlarning nomi o'rta tuzlar nomiga gidro — old qo'shimchasini qo'shish bilan hosil qilinadi. Masalan,
NaHSO^ — natriy gidrosulfat Са(НСОз)^ — kalsiy gidrokarbonat
Agar nordon tuz tarkibida vodorod atomi ikkita bo'lsa, masalan, NaH^PO,, — natriydigidrofosfat deb ataladi.
Ayrim nordon tuzlar alohida nomlar bilan ham atalishi

Asosli tuzlar
Asosli tuzlar tarkibida ikkita va undan ortiq gidroksid saqlovchi asoslar bilan kislotalar o'rtasida boradigan reaksiyalar natijasida hosil bo'ladi.
Demak, tarkibida metall atomi va kislota qoldig'idan tashqari gidroksid gruppa saqlovchi tuzlar asosli tuzlar deb ataladi.
Ayrim asosli tuzlarning tarkibi va tuzilishini quyidagicha ifodalash mumkin:

Asosli tuzlarni quyidagicha hosil qilish mumkin.

Alohida olingan asosli tuz o'rta tuz nomiga gidrokso yoki asos so'zi qo'shib nomlanadi. Masalan:

Anorganik moddalarning eng muhim sinflari o'rtasidagi genetik bog'lanish

Oldingi mavzularda anorganik moddalaming to'rtta eng muhim sinflari — oksidlar, asoslar, kislotalar va tuzlar bilan tanishib chiqdik.
Ularning xossalarini batafsil o'rganish bir-biriga ko'pjihatdan bog'liq ekanligini ko'rsatadi.
1. Oksidlardan asoslar, kislotalar va tu2larni olish mumkin:



2 Asoslardan, kislotalardan va tu2lardan oksidlarni olish mumkin:

3. Asoslar, kislotalar va tuzlar o'wro reaKsiyaga uiww yu,2 Шт., asos va kislotalarni hosil qilishi mumkin:

4. Amfoter oksidlar va amfoter asoslar ham kislotalar bilan, ham asoslar bilan reaksiyaga kirishib tut va suv hosil qiladi:

Bulaming hammasi oksid, asos, kislota va tuzlar orasida tabiiy bog'lanish mavjudligini ko'rsatadi. Bunday bog'lanishni quyidagi o'zgarishlarda ko'rsatish mumkin:

Buni umumiy tarzda quyidagicha ifodalash mumkin.

savollar
1. Qanday murakkab moddalar tuzlar deyiladi? Misollar keltiring.
2. Tuzlar tarkibiga qarab qanday guruhlarga ajratiladi?
3. Tuzlar qanday umumiy kimyoviy xossalarga ega?
4. 10 g so'ndirilgan ohak xlorid kislota bilan reaksiyaga kirishsa necha gramm tuz hosil bo'ladi?
5. Asosli tuzlar qanday reaksiyalar asosida olinadi? Tegishli reaksiyalaming tenglamalarini yozing.
6. CuSO₄ quruq tuzini qattiq qizdirilganda qanday moddalar hosil bo'ladi?
7. Oddiy va murakkab moddalar orasidagi genetik bog'lanish deganda nimani tushunasiz?