Azarbayjon tillar universiteti psixologiya kafedrasi

Savollar

1. 
   Etnik stereotip tushunchasi va uning mohiyati haqida ma’lumot bering.
   
2. 
   Etnik stereotiplar va ularning xususiyatlarini tushuntiring.
   
3. 
   Etnosentrizm tushunchasining mohiyatini tushuntiring.
   
4. 
   Etnosentrizm va uning turlari nima?
   
5. 
   Moslashuvchan etnosentrizm nima?
   
6. 
   Moslashuvchan etnosentrizmning xususiyatlari qanday?
   
7. 
   Etnik nizolar haqida ma'lumot bering.
   
8. 
   Etnik nizolarning qanday turlari mavjud?
   

Adabiyot

1. 
   Babayeva Sh.R. Diplomatik xizmatning psixologik asoslari. Boku: ADPU-2019
   
2. 
   Bayramov A. Etnik psixologiya. B., 2001 yil
   
3. 
   Aliyev R.I. Etnopsixologiya: globallashuv va milliylik. Boku, 2007 yil
   
4. 
   Aliyev R.I. Mentalitet. Boku, 2009. 309 b.
   
5. 
   Aliyev R.I. Shaxsning etnopsixologik asoslari va uning shakllanishi. Boku, 2000.442 b.
   
6. 
   Alizoda. A.E. Ozarbayjon etnopsixologiyasiga kirish. Vaki, 2003. 352 b.
   
7. 
   Nuruzoda Sh. Etnik nizolar. Boku, 2015 yil.
   
8. 
   Ageev V.S. Guruhlararo o'zaro ta'sir: ijtimoiy psixologik muammolar. - M., 1990
   

IV BOB ETNOPSIXOLOGIYADAGI MADANIY OMIL

4.1. Madaniyat etnopsixologik hodisa sifatida

Madaniyatlararo farqlar ijtimoiy xulq-atvorda namoyon bo'ladi:
guruh munosabatlari, shaxslararo jalb qilish, sevgi va nikoh, tajovuz va boshqalar.

O'z va tashqi guruhdagi munosabatlarning tuzilishi va shaklidagi madaniy farqlar

Guruh psixologiyasi ijtimoiy psixologiyaning eng qadimgi va eng mashhur sohalaridan biridir. Aksariyat odamlar intuitiv ravishda o'z guruhiga tegishli ekanligini his qiladilar va begonalarni, ya'ni ularning guruhiga kirmaydigan odamlarni darhol taniydilar.
Guruh tasnifi ikkilik xarakterga ega va barcha odamlarni ikkita toifaga bo'lish imkonini beradi: o'z va boshqa guruh. O'z guruhidagi munosabatlar ishonchlilik, ichki yaqinlik va yaqin aloqa bilan tavsiflanadi. O'z guruhida munosabatlar do'stlik sohasida rivojlanadi.
Notanishlar guruhidagi munosabatlar boshqacha tarzda o'rnatiladi. Bunday guruhlarda yaqin tanishlar, ishonchlilik va yaqinlik paydo bo'lmaydi. Bunday guruhlardagi munosabatlar tajovuzkorlik, dushmanlik, hukmronlik va befarqlik tuyg'ulariga asoslanadi.
Biroq, odamlarning ijtimoiy munosabatlarini ikki toifada o'lchab bo'lmaydi. Har bir toifada turli darajadagi yaqinlik va tanishlik mavjud. Ijtimoiylashuv va madaniyatga qo'shilish jarayonida odamlar jamiyat va madaniyatning me'yorlari va qoidalari bilan tanishadilar. Ular o'z guruhiga kiritilgan odamlarni ajrata boshlaydilar. Guruh farqlari barcha mamlakatlarda va barcha madaniyatlarda mavjud. Har bir madaniyat vakillari muloqot qiladigan odamlarni farqlay olishlari kerak. Biroq, turli madaniyat vakillari munosabatlarni bir xil tarzda qurmaydilar. Boshqa madaniyatlarda odamlar guruhga a'zolikni butunlay boshqacha ta'riflaydilar. Bu guruh munosabatlarining tabiati, shakli va mohiyatiga bog'liq. Turli madaniyatlarda odamlar o'zlarining guruhga a'zoligini va guruh ichidagi munosabatlarini turli yo'llar bilan belgilaydilar. Bir madaniyat doirasidagi guruh a'zosi bo'lgan shaxs boshqa madaniyatda bir xil maqomga ega bo'lmasligi mumkin.
Madaniyatlar guruh munosabatlarining barqarorligi bilan ham farqlanadi. Shimoliy Amerika madaniyatida guruhga mansublik barqarorlik ko'rsatkichidir. Ya'ni, odamlar guruhdan guruhga o'tganda ularning maqomi o'zgarmaydi. Bir guruhdagi do'stlar boshqa guruhda do'st bo'lib qoladilar. Masalan, Osiyo madaniyatlarida biznesmenlar o'zlarini turli guruhlarning a'zolari deb hisoblaydilar va ichki masalalarni muhokama qilishda o'zlarini raqib sifatida tutadilar. Biroq, xalqaro biznes masalalarida bu odamlar bir guruh a'zolari sifatida birgalikda ishlashlari mumkin.