B. B. Berkinov, Ye. A. Yarmolik, Q. Q. Quvnoqov


O’zbekistonda ishlab chiqilgan makroiqtisodiy modellar sharhi



Download 2,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet189/189
Sana31.12.2021
Hajmi2,02 Mb.
#235374
1   ...   181   182   183   184   185   186   187   188   189
Bog'liq
indikativ rejalashtirish

 
O’zbekistonda ishlab chiqilgan makroiqtisodiy modellar sharhi 
 
Nomi 
Iqtisodiy siyosat  Indikatorlar 
Muvozanat shartlari 
Umumiy 
muvazanat 
modeli (CGE) 
 
Narx-navo, 
Tashqi iqtisodiy,  
Valyuta, 
Investistiya, 
Soliq, Byudjet 
 
Band bo’lganlar 
daromadlarini 
tartibga solish, 
Iste’molchilar 
uchun 
afzalliklarni 
shakllantirish 
 
Tarmoq, eksport-
import narxlari, 
tarif stavkalari.  
 
Ayirboshlash 
kursi. Yalpi  
investistiyalar.  
 
Soliq stavkalari. 
Davlat 
xarajatlari. Ish 
haqi. Iste’mol 
tarkibi 
 
Tovar bozorlarida va 
ishlab chiqarish 
omillari bozorlarida 
talab va taklifning 
muvofiqligi 
 
To’lov balansining 
joriy hisobvarag’i 
 
Davlat byudjeti 
taqchilligi 
Moliyaviy 
dasturlash 
(FP) 
 
 CGEdagi 
kabilar 
(optimizastiya 
parametrlaridan 
tavshqari) va 
 
O’shalar va 
qo’shimcha 
ravishda foiz 
stavkasi, pul 
massasi, 
 
Investistiyalar va 
jamg’armalar, to’lov 
balansi va davlat 
byudjetining 
muvоzanatlashganlik 


 
213 
kredit-pul 
siyosati 
pullarning 
aylanish tezligi 
va monetar 
siyosatning 
boshqa tartibga 
soluvchilari 
darajasi, xususiy 
sektorga kreditlar  
Jahon banki 
modeli 
(RMSM) 
 
Monetar, 
Valyuta 
 
Investistiya,  
 
Soliq 
 
Byudjet 
 
Real sektorga 
kreditlar 
 
Ayirboshlash 
kursi  
 
Yalpi 
investistiyalar 
 
Soliq 
daromadlari, 
davlat xarajatlari 
 
Iqtisodiyotning asosiy 
sektorlarida joriy 
xarajatlar va 
daromadlarning 
muvofiqligi 
To’lov balansining 
joriy hisobvarag’i 
Davlat byudjeti 
taqchilligi 
Investistiyalar va 
jamg’armalarning 
muvazanatlashganlik 
darajasi 
Kichik 
o’lchamli 
ekonometrik 
model 
Tashqi iqtisodiy  
Valyuta  
 
Investistiya 
 
Pul-kredit 
 
Soliq-byudjet 
 
Band bo’lganlar 
daromadlarini 
tartibga solish 
EBRD narxni 
erkinlashtirish 
indeksi 
Import narxlar 
indeksi  
Ayirboshlash 
kursi 
Yalpi  
investistiyalar, 
yalpi omonatlar 
Pul massasi 
Davlat xarajatlari  
Ish haqi 
Ichki va eksport narxi 
o’rtasidagi muvazanat, 
resurslar va iqtisodiyot 
ehtiyojlari o’rtasidagi 
farqlar 
Kurs farqi  
Investistiyalar va 
jamg’armalar 
muvazanati 
Davlat byudjeti 
taqchilligi 
SAM 
Tashqi iqtisodiy 
Monetar  
Valyuta 
 
Tarkibiy-
investistiya 
Xorijiy 
transfertlar, 
davlat kafolati 
ostida daromadlar 
va kapital 
Hukumatga 
Tovar va moliya 
bozorlarida talab va 
taklifning muvofiqligi 
Pulga bo’lgan talab va 
taklifning muvofiqligi  
Investistiyalar va 


 
214 
 
Soliq-budjet 
 
Band bo’lganlar 
daromadlarini 
tartibga solish 
kreditlar 
Ayirboshlash 
kursi 
Davlat 
byudjetidan 
investistiyalar va 
iqtisodiyotdagi 
subsidiyalar 
 
Davlat xarajatlari  
 
Ish haqi uchun 
budjet xarajatlari 
jamg’armalarning 
muvazanatlashganlik 
darajasi 
Davlat budjeti 
taqchilligi 
I-O WTO 
modeli 
 
Tashqi iqtisodiy 
 
Tarif stavkalari 
                  --- 
Mintaqaning 
soliq 
salohiyatini 
baholash 
 
Ijtimoiy siyosat 
 
O’rtacha ish haqi 
miqdori 
                  ---- 
 
Prognozlashtirish jarayonining tarkibiy tuzilishi 


 
215 
Ma’lumotlarni tahlil qilish    
Modelni O’zbekiston 
sharoitiga moslashtirish 
 
Makroiqtisodiy modelni ishlab 
chiqish 
 
Prognoz  
Ta’sirchanlikni aniqlash 
Siyosatchilarga tavsiyalar 
Tuzatishlar kiritish 
Qisqa muddatli va uzoq 
muddatli samaralar 
Xulosa
 


 
216 
Mavjud makroiqtisodiy modellar sharhi 
 
 
 
 
Modellar sinfi (turlari) 
1.  Universal – ko’p 
funksiyali (RMSM, 
CGE, FP) 
2. “
Chiqarish xarajatlari” 
modeli asosida 
muammoli yo’naltirilgan 
3. 
Iqtisodiy yondashuv 
asosida muammoli 
yo’naltirilgan 

 
Iqtisodiy siyosat 
parametrlarini muofiqlashtirish 

 
Iqtisodiy o’sish va 
moliyaviy barqarorlik shartlarini 
asoslash 

 
Iqtisodiy muvozanatga 
erishish imkoniyatlarini baholash 

 
Tarmoqning ustuvor 
yo’nalishlarini asoslash 
Tashqi savdoni erkinlashtirish 
oqibatlarini baholash 

 
Soliq 
siyosatining 
parametrlarini asoslash 

 YaIMni soddalashtirilgan 
tarzda prognoz qilish 

 Inflyatsiyani prognoz qilish 

 
Mintaqaning soliq 
salohiyatini baholash 

 
O’tkazmalarning 
YaIMga ta’siri 
Amalga oshiriladigan funksiya va vazifalar 


 
217 
 
Mavjud makroiqtisodiy modellar sharhi 
 
 
 
Nazariy asoslanganlik 
 

  Yuqori (ayniqsa CGE uchun)  

 
Ma’lum modellarni O’zbekiston 
uchun alohida xatti-harakat 
boshqaruvlar bilan uyg’unlashtirish 

 
Empirik o’zaro aloqalarning nazariy 
o’zaro aloqalardan ustunligi 
Modelning o’lchamliligi va axborot talablari 
Eng yuqori (ayniqsa CGE uchun) 
 
 
 
Past  
 
 
 
Cheklangan 
 
 
 
Tadqiqotlarni o’tkazish vaqti bilan 
cheklangan 
Iqtisodiyot vazirligining talablariga 
muvofiq va ishlab chiquvchilar 
tomonidan tashabbus tartibida 
ahyon-ahyonda foydalaniladi 
 
Ahyon-ahyonda (masalan, 
o’tkazmalar bo’yicha) va har yili 
foydalaniladi 
  
 
 
 
 
 
 
 


 
218 
 
Aholi talabi nazariy modellarining sharhi 
 
Aholi iste’moli modellari 
Endogen o’sish 
iste’molining  
hayot siklining
 
konsepsiyasi 
asosida 
Uy xo’jaliklari 
budjetlarini  
tekshirishga 
asoslangan 
modellar 
Ilgarilab boruvchi 
indikatorlarga  
asoslangan 
modellar 
Modelyan 
Angulis  Diton 
modeli 
I. Fisherning  
vaqtlararo 
modeli 
Emerging market 
economies (Xitoy 
va Hindiston) 
modellari 
Rivojlangan 
mamlakatlar 
(AQSH va 
G’arbiy Yevropa) 
uchun modellar 
Klassik 
modellar 
Keyns absolyut 
daromad 
modeli  
 C = a+c(Y) 
Dyuzen-
berrining  
nisbiy daromad 
modeli 
 C1 = a + (1-s) 
Yd1 + bCh 
 
M. Frendmanning  permanent 
daromad modeli C1 = a + (1-s) 
Yperm + (1-s) Ytrans 
Vaqt 
qatorlariga 
asoslangan 
modellar 
Moliyaviy 
aktivlar 
ma’lumotlaridan  
foydalangan 
holda tuzilgan 
modellar 
Daromadlar 
to’g’risidagi  
ma’lumotlardan 
foydalangan 
holda tuzilgan 
modellar 
Nazariy belgi 
bo’yicha 
Axborot manbai 
bo’yicha 


 
219 
Makroiqtisodiy modelning nazariy tarkibi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Milliy daromad funksiyasi:  
                               
t
t
t
t
t
t
M
X
G
I
C
Y





                             (1) 
 
Iste’mol funksiyasi:   
 
                    
t
t
t
t
t
OTHER
SER
NDUR
DUR
C




         (2) 
 
Investitsiya funksiyasi: 
 
 
                          
t
t
t
GovInv
ivInv
Inv


Pr
                               (3) 
 
Davlat xarajatlari funksiyasi:   
 
             
 
+
 
 
-
 
3
2
t
2
t
1
0
t
t
TREND
TREND
GOVEXP






            (4) 
 
Eksport funksiyasi:                
             
t
x
t
t
f
t
t
P
REER
GDP
X
4
3
2
1
0










                 (5) 
 
Import funksiyasi: 
 
 
 
            
t
m
t
d
t
d
t
t
P
P
GDP
M
5
3
2
1
0










                    (6)
 


 
220 
Makroiqtisodiy modelning chizma ko’rinishidagi tarkibiy tuzilishi 
 
 
 
 
Iste’mol 
Investitsiyalar 
Davlat xarajatlari 
Sof eksport 
Uz. mud. foydalan. 
tov.  
(yosh aholi ulushi, 
dast. davrlarda uzoq 
mud. foydalan. tov., 
uy xo’jaliklari pul 
daromadi) 
Xususiy inv.  
(dast. davrlarda xus. 
inv., YaIM, joriy va 
dast.  
davlarda kred. ulushi) 
(trend, trend
2

(savdo sheriklarda 
YaIM o’sish 
sur’atlari, real 
samarali 
ayirboshlash kursi, 
eksport narxlar 
indeksi) 
(
YaIM o’sish 
sur’atlari, ichki va 
tashqi narxlar nisbati,
  
import narxlar 
indeksi) 
Kund. foyd. tov.  
(dast. Davrlarda 
kund.  
foydalan. tov., uy 
xo’jaliklari pul 
daromadlari) 
Хизматлар  
(dast davrlarda 
xus. iste’mol 
o’sishi,  
uy xo’jaliklari pul 
daromadlari) 
Davlat inv.  
(dast. davda dav. 
inv.,  
dast davrda def., 
foiz stavkasi) 
Sotil. tovarlar 
(dast. davrlarda 
sotil tov.,  
dast. davrlarda uy 
xo’jaliklari  
pul daromadlari) 
YAIM 
Экспорт 
Import 


 
221 
Uy xo’jaliklari iste’molining dinamikasi va prognozi 
Total Consumption
years
m
lr
d
.s
u
m
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
 
D4DG_UZ_Q
D4DG_UZ_QF
Ye ar s
N
o
m
in
a

g
ro
w
th
 ra
te
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
0
25
50
75
100
125
150
175
200
D4NDG_UZ_Q
D4NDG_UZ_QF
Years
No
m
i
n
a
l
 
g
r
o
w
t
h
 
r
a
t
e
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
-50
0
50
100
150
200
250
300
 
 
D4PS_UZ_Q
D4PS_UZ_QF
Years
No
m
i
n
a

g
r
o
w
t
h
 
r
a
t
e
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
20
40
60
80
100
120
140
D4OT HER_CON_Q
D4OT HER_CON_QF
Years
N
o
m
in
a

g
ro
w
th
 r
a
te
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
-20
0
20
40
60
80
100
120
 
 
 
Investistiyalar dinamikasi va prognozi 
 
YoY-Change of Total Investment
D4FC_Q
BASE_INV(5)
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
10
20
30
40
50
60
70
80
90
 
 
Jami iste’mol 
 
prognoz 
 
Uzoq muddat 
foydalaniladigan 
tovarlar 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz
 
Kundalik 
foydalaniladigan 
tovarlar  
 
prognoz 
 
Xizmatlar 
 
prognoz 
 
Boshqa  
Jami investitsiyalar 
 
prognoz 
 


 
222 
D4FCP_Q
D4FCP_QF
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
0
20
40
60
80
100
120
D4FCG_Q
D4FCG_QF
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
-40
-20
0
20
40
60
80
 
 
Davlat xarajatlari dinamikasi va prognozi 
 
GOVEXP
GOVEXPF
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
 
 
Lin. Trend
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
0
20
40
60
80
100
Quad. Trend
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
0
2000
4000
6000
8000
10000
 
 
 
Eksport dinamikasi va prognozi 
D4E_T OT AL
D4E_T OT ALF
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
-25
0
25
50
75
100
125
150
 
 
 
prognoz 
 
 
prognoz 
 
Xususiy 
investitsiyalar 
Davlat investitsiyalari 
 
 
progn
oz 
 
 
 
prognoz 
 
Davlat xarajatlari 
Trend 
Trend
2
 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz 
 


 
223 
Index of foreign income growth
Computed on Basis of the Supplied Weights
IFMR 2010
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
Export (YoY) growth and export prices
CIPX_UZ_Q
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
60
80
100
120
140
160
180
-1.00
-0.75
-0.50
-0.25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
 
 
Export (YoY) growth and real exchange rate growth
D4LNREER_UZ_Q
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
-0.6
-0.5
-0.4
-0.3
-0.2
-0.1
-0.0
0.1
0.2
-1.00
-0.75
-0.50
-0.25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
 
 
Import dinamikasi va prognozi 
D4 L NM _ T OT AL
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
-0.4
-0.2
0.0
0.2
0.4
0.6
0.8
 
 
D4CIPM
D4CIPMF
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
-10
-5
0
5
10
15
20
Export (YoY) growth and real exchange rate growth
D4LNREER_UZ_Q
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
-0.6
-0.5
-0.4
-0.3
-0.2
-0.1
-0.0
0.1
0.2
-1.00
-0.75
-0.50
-0.25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz 
 
Savdo sheriklari 
daromadlari 
Eksport narxlar 
Real samarali ayirboshlash kursi 
 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz 
 
Import narxlar 
Real samarali ayirboshlash 
курси 


 
224 
 
 
 
 
Iste’mol bo’yicha qisqa muddatli va uzoq muddatli multiplikativ 
samaralar 
 
Uy xo’jaliklarining xizmatlarini 
iste’mol qilishga nisbatan  
uy xo’jaliklari daromadlarining 1 
f.b.ga o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
-0.1
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
Short-run
Long-run
Cumulative
 
Kundalik foyd.tovarlarni iste’mol qilishga 
nisbatan  
uy xo’jaliklari daromadlarining 1 f.b.ga 
o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
-0.1
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
Short-run
Long-run
Cumulative
 
Uzoq mud.foyd.tovarlarni iste’mol 
qilishga nisbatan  
yosh aholi ulushining 1 f.b.ga 
o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
Short-run
Long-run
Cumulative
 
Oziq-ovqat tovarlarini iste’mol qilishga 
nisbatan uy xo’jaliklari daromadlarining 1 
f.b.ga o’zgarishi 
 
 
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
-0.75
-0.50
-0.25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
1.50
Short-run
Long-run
Cumulative
 
 


 
225 
 
 
Investistiyalar bo’yicha qisqa muddatli va uzoq muddatli 
multiplikativ samaralar 
 
 
Xususiy sektorga xususiy 
investistiyalar o’sish sur’atlariga 
nisbatan kreditlar
 
ulushining 1 f.b.ga
 
o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
Short-run
Long-run
Cumulative
 
Xususiy investistiyalar o’sish sur’atiga 
nisbatan YaIM o’sish sur’atining 1 f.b.ga 
o’zgarishi 
 
 
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
-0.1
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
Short-run
Long-run
Cumulative
 
 
Markazlashgan investistiyalar o’sish 
sur’atiga nisbatan 
byudjet taqchilligining 1 f.b.ga 
o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
-35
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
Short-run
Long-run
Cumulative
 
 
Мarkazlashgan investistiyalar o’sish 
sur’atiga nisbatan 
O’rtacha chamalangan foiz stavkasining 
1 f.b.ga o’zgarishi 
 
     
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
-2.5
-2.0
-1.5
-1.0
-0.5
0.0
0.5
1.0
Short-run
Long-run
Cumulative
 
 
 
 


 
226 
 
 
Eksport va import bo’yicha qisqa muddatli va uzoq muddatli 
multiplikativ samaralar 
 
 
O’zbekiston eksportining o’zishiga 
nisbatan xorijiy daromadlar 
o’sishining 1 f.b.ga o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
r
t
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
-0.2
0.0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
1.4
Short-run
Long-run
Cumulative
 
O’zbekiston eksportining o’zishiga 
nisbatan eksport narxi o’sishining 1 
f.b.ga o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
rt
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
-0.1
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
Short-run
Long-run
Cumulative
 
Importga nisbatan daromadlar 
o’sishining 1 f.b.ga o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
rt
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
-0.5
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
Short-run
Long-run
Cumulative
 
Importga nisbatan import narxlarining 
1 f.b.ga o’zgarishi 
 
Periods
S
h
o
rt
 
a
n
d
 
L
o
n
g
 
R
u
n
 
E
f
f
e
c
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
-0.5
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
Short-run
Long-run
Cumulative
 
 
 
 


 
227 
YaIM dinamikasi va prognozi 
 
 
 
 
Total Consumption
years
m
l
r
d
.
s
u
m
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
GOVEXP
GOVEXPF
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
 
 
YoY-Change of Total Investment
D4FC_Q
BASE_INV(5)
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
10
20
30
40
50
60
70
80
90
D4LNM_TOTAL
D4LNE_TOTAL
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
-0.4
-0.2
0.0
0.2
0.4
0.6
0.8
 
 
 
 
 
Pul massasining taklifi  
 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz 
 
 
 
prognoz 
 
 
prognoz 
 
 
prognoz 
 
YaIM 
Ja’mi iste’mol 
Davlat 
xarajatlari 
Investitsiyalar 
Eksport va 
import 


 
228 
 
 
 
Xulosalar va tavsiyalar 
1.  Xususiy  iste’molga  hisobot  davrida  tasarrufdagi  daromadlardagi 
o’zgarishlar katta ta’sir ko’rsatdi. Masalan, qisqa muddat mobaynida 
foydalaniladigan tovarlar uchun daromadlarning 10 f.b.ga o’zgarishi 
(oshishi) talab o’sishi sur’atlarining qo’shimcha 5.5 f.b.ga oshishiga 
olib  keldi  (moslashuvchanlik  koeffistienti  0.55).  Uzoq  muddat 
mobaynida  foydalaniladigan  tovarlar  dinamikasi  ham  yosh  avlod 
ulushi asosida aniqlandi; 
2.  Qisqa  muddatli  istiqbolda  daromadlar  o’sishining  ta’siri  kam  yoki 
qisqa davrda kam, biroq uzoq muddatli istiqbolda daromadlar o’sishi 
real  sur’atlining  doimiy  1  foizga  oshishi  O’zbekistonning 
markazlashmagan investistiyalarini taxminan 0,7 foizga oshiradi;  
3.  Byudjet  taqchiligi  va  foiz  stavkalari  o’sishining  bevosita  ta’siri 
salbiy; 
4.  Prognoz 
qilinayotgan 
davrda 
eksport 
savdo 
sheriklarimiz 
daromadlarining  darajasiga  bog’liqligi  ortadi  (u  mamlakat  eksporti 
variastiyasining 40 foizini izohlaydi); 
5.  O’zbekiston  savdo  sheriklari  daromadlarining  o’rtacha  1  foizga 
o’sishi,  boshqa  teng  sharoitlarda,  eksport  o’sishining  yillik 
sur’atlarini 1,33 foiz bandiga oshiradi; 
6.  Uzoq  muddatli  istiqbolda  valyuta  kursining  mustahkamlanishi 
importning o’sishini oshiradi;  
7.  Pul  massasining  optimal  darajasini  aniqlashda  shu  narsa  qayd 
etildiki,  Markaziy  bank  tomonidan  pul  massasining  optimal  darajasi 
kuzatilmoqda. 
 
 
 
 
prognoz 


 
229 
Modelni takomilashtirish va uni yanada rivojlantirish 
-  bundan  keyin  YaIMni  prognoz  qilish  modeli  talab  va  taklifning 
muvazanatlashganligi,  investistiya  imkoniyatlari,  mavjud  resurslar 
indikatorlari  bilan  bog’liqlikda  tarkibiy  o’zgarishlar  masalalarini  ko’rib 
chiqadi; 
-  YaIMni  prognoz  qilish  modelida  joriy  va  kelgusi  iste’molga  ta’sir 
ko’rsatuvchi omillar kengroq taqdim etiladi. Xususan, inqirozdan keyingi 
davrda  rivojlanish  modeli  oldinga  qo’yilgan  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanish 
maqsadlari  va  mavjud  an’analarni  hisobga  olgan  holda  asosiy  omil  va 
jamiyat  hayotining  asosiy  maqsadi  sifatida  insonlarning  uyg’un 
rivojlanishiga tayanishi lozim. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


 
230 
Berkinov Bozorboy Berkinovich, Yarmolik Ekatirina Anotolevna, 
Quvnoqov Haydar Qosimovich, Djumaniyazov Shavkat Raximovich 
 
 
 
 
 
 
 
 
INDIKATIV REJALAShTIRISh 
 
(O’QUV QO’LLANMA) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mas’ul muharrir  i.f.d., prof. Bekmurodov A.Sh. 
Taqrizchilar: i.f.d., prof.  Shodiev T.Sh.,  
                          i.f.n., dost. Fayzullaev Yo.Sh. 
 
 

Download 2,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   181   182   183   184   185   186   187   188   189




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish