Bilet №5 Suv muxiti ta’sirida ishlaydigan inshootlar

T unnel portallari. Tunnel portalini (kirish va chiqish qismi) tog' massivi qiyaligiga shunday joylashtirish kerakki, ularni tabiiy muvozanati kamroq buzilishga erishilsin. Seysmik rayonlarda portalni qiyalikni ichiga kiritish kerak. Portal konstruksiyalari geometrik shaklini soddaligi bilan farqlanishi kerak. Portal bO'ylama armaturasi tunnel qoplamasi bO'ylama armaturasi bilan bog'lanishi kerak (3.I-rasm).

3.1-rasm. Gidrotexnika tunnelining og'zi va kirish qismi:
a-foydalanish davri suv tashlamasi kirish portali; b,d-qurilish tunneli kirish portali; 2-irrigalsiya tunneli kirish portali; 1-axlat tutib qoluvchi panjara.

Tunnel portali konstruksiyasi tunnelni vazifasiga, topografik va injenerlik-geologik sharoitiga bog'liq. Tunnel p0l1ali suv oqish qismi shakli va o'lchamlari hisoblar yordamida yoki laboratoriyada gidravlik tadqiqotlar asosida aniqlanadi. Portal kirish qismi tekis bo'lishi kerak. Suv keltiruvchi tunnelga har xiI jismlarning kirishini oldini olish uchun, portalga kirish qismida tozalab turiladigan axIal tutib qoluvchi panjara o'rnatilishi kerak (3.1, e -rasm).

T unnel kirish qismiga yaqin joyda zatvorlar o'rnatiladi. Agar zatvorlar kirish portalidan 50 m va undan ko'proq masofad" alohida joylashgan bo'lsa, u holda suv qabul qilgich ajratilgan tipga, yaqinroq masofada joylashganda esa birlashtirilgan tipga kiradi (3.2-rasm). Suv qabul qilish inshootiga yaqin joyda oqim yoki suv ombori qirg'og'i, osilib turgan, nuragan tog' jinslarini tutib qolish uchun metal I to'r bilan to'silgan bo'lishi kerak, unga yo'l yaqin joylashgan bo'lsa, uning qirg'og'i panjara bilan to'silgan bo'lishi kerak.