Biologik membrananing tuzilishi

Hujayraning o`sishi. Har bir tirik mavjudot ma’lum o`lchamlarga ega. Bu o`lchamlarga organizm hujayralarining ko`payishn va o`sishi orqali erishiladi. Odam tanasining hamma hujayralari o`sish qobiliyatiga ega. Ammo bizning a’zolarimizdagi ko`pchilik hujayralar o`zining o`rtacha o`lchamlarini saqlab qoladi. A’zo aktivligining keskin oshishi yoki patologik jarayonlar natijasida hujayra o`lchamlari odatdagidan ko`ra kattalashishi - gipertrofiya kuzatiladi.
Hujayraning hayot sikli, differentsiallanishi. Yangi hosil bo`lgan hujayralar hayot siklini o`taydi. Hayot sikli hujayraning yangi hujayra hosil bo`lishida uning keyingi bo`linishiga qadar yoki o`ning o`lishigacha bo`lgan davrni o`z ichiga oladi. Hujayra o`z hayoti davrida bo`linishi, o`sishi, differensiallanishga uchrashi kuzatiladi. Shuning uchun hujayraning hayot sikli jarayonlarini ikki gruppaga bo`lish mumkin (Bloch D., Qndman Q., 1955). Birinchi gruppaga hujayraning bo`linishi bilan bog`liq jarayonlar kirib, uni avtosintetik interfaza deyiladi (30-rasm). Ikkinchi gruppaga esa, hujayraning o`sishi, differensirovkasi ma’lum vazifani bajarishga ixtisoslanishi mansubdir (geterosintetik interfaza). Differensirovkaga uchragan hujayra ixtisoslangan hujayra bo`lib, u ma’lum vazifani bajarishga moslashgan. Ular ko`pincha bo`linish qobiliyatini yo`qotadi. Masalan, differensiallangan qon hujayralari - eritrotsitlar, nerv hujayralari va hokazo. Ba’zi hujayralar differensirovka holatida bo`linish qobiliyatiga ega bo`ladi (jigar hujayralari).
Embrional takomillashish davrida epiteliy, biriktiruvchi to`qima, mushak va nerv hujayralari embrional varaqlardan rivojlansa, yetilgan davrida differensiallanishga a’zolarning turli qismlarida joylashgan kambial hujayralar uchraydi. Qon ishlab chiqaruvchi organlardagi kambial hujayralar «o`zak hujayralar» deb yuritiladi.